Wyłączenie sędziego z mocy prawa

W art. 48 § 1 pkt 1 k.p.c. chodzi o bezpośrednie oddziaływanie zapadłego wyroku na stosunek prawny istniejący między sędzią, a jedną ze stron, których sprawę miałby rozstrzygać. Innymi słowy, w świetle dyspozycji tej normy wynik sprawy nie powinien mieć wpływu na jego prawa bądź obowiązki. Przyczyny wyłączenia sędziego z mocy prawa opierają się bowiem na założeniu, że objęte nimi okoliczności są a priori niemożliwe do pogodzenia z koniecznością neutralnego osądu sprawy lub że wywołują one, ‎a przynajmniej z dużym prawdopodobieństwem mogą wywołać, w odbiorze społecznym uzasadnione wątpliwości co do bezstronności sądu.

Wyrok SN z dnia 23 listopada 2022 r., II CSKP 467/22

Standard: 68757 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie ‎z art. 48 § 1 k.p.c. sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy, a zatem wyłączenie następuje już w momencie pojawienia się przesłanki uzasadniającej wyłączenie sędziego. Do jego wyłączenia nie dochodzi przez wydanie postanowienia o konstytutywnym charakterze. Postanowienie to ma charakter deklaratywny, nie tworząc stanu prawnego, a jedynie go wyrażając. Innymi słowy przypadek wyłączenia sędziego zachodzi już w momencie pojawienia się ku temu podstawy i następuje samoczynnie z mocy prawa. Postanowienie sądu w przedmiocie wyłączenia sędziego jest jedynie następczym potwierdzeniem tego stanu.

Uchwała SN z dnia 13 października 2022 r., III CZP 95/22

Standard: 71515 (pełna treść orzeczenia)