Dyrektywa interpretacyjna z art. 385[3] k.c. jako norma niesamoistna i powiązana z art. 385[1] k.c.

Zarzut naruszenia art. 385[3] immanentnie zawiera w sobie zarzut naruszenia normy art. 385[1] § 1 k.c.

Art. 385[3] k.c. ma charakter dyrektywy interpretacyjnej. Na taki charakter przepisu wskazuje zwrot „w razie wątpliwości”, którym posłużył się ustawodawca. W przepisie tym chodzi o ułatwienie sądowi dociekań, czy rozważane in casu postanowienie wzorca kontraktowego stanowi postanowienie niedozwolone, to znaczy takie, które kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (art. 385[1] § 1 zd. pierwsze k.c.). Zarazem w ten sposób ustawodawca w pewien sposób konkretyzuje klauzulę generalną „dobrych obyczajów” i „rażącego naruszenia interesu konsumenta”, zmniejszając obszar niepewności odnośnie do znaczenia wyrażeń stanowiących zwroty niedookreślone.

W orzecznictwie niewiele jest, jak dotychczas, precyzyjnych wypowiedzi na temat znaczenia art. 385[1] § 1 i art. 385[3] k.c. Z uwagi na kontekst wprowadzenia tych przepisów do kodeksu cywilnego należy podzielić zapatrywanie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 27.6.2000 r. w sprawie Océano Grupo Editorial S.A. p-ko Rocio Murciano Quinteiro i in. (C-240/98–244/98), że wykładnia norm prawa krajowego w przedmiotowym zakresie powinna być zgodna z dyrektywą 93/13/EEC o niedozwolonych klauzulach w umowach konsumenckich (Dz. Urz. WE L 95/29 z 21.4.1993 r.).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 dyrektywy, klauzulę umowną, która nie została uzgodniona indywidualnie, należy uznać za niedozwoloną, jeżeli naruszając zasadę dobrej wiary powoduje istotną i nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków kontraktowych na niekorzyść konsumenta (ang. „a significant imbalance in the parties' rights and obligations arising under the contract, to the detriment of the consumer”). Odpowiednikiem tego przepisu jest art. 385[1] § 1 zd. pierwsze k.c. 

Art. 385[3] k.c. za normę niesamoistną i powiązaną z art. 385[1] k.c. Związek taki niewątpliwie istnieje i jest zdeterminowany funkcją, jaką pełni dyrektywa interpretacyjna. Nie należy jednak wyciągać z tego tak daleko idących wniosków, jak to czyni skarżąca. Skoro bowiem art. 385[3] k.c. typizuje niedozwolone klauzule umowne, a pojęcie klauzuli niedozwolonej wynika z art. 385[1] k.c., to tym samym trzeba uznać, że każdy przypadek, w którym przedsiębiorcy można zarzucić naruszenie art. 385[3] k.c. określonym postanowieniem wzorca kontraktowego, zarazem „pochłania” kwalifikację tego postanowienia jako naruszającego art. 385[1] § 1 k.c.

Wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 r., I CK 297/05

Standard: 47968 (pełna treść orzeczenia)