Brak pisemnej opinii uzasadniającej pozbawienia prawa poboru, proponowaną cenę emisyjną akcji bądź sposób jej ustalenia (art. 433 § 2 k.s.h.)

Naruszenie przez zarząd spółki art. 433 § 2 k.s.h. poprzez nieprzedstawienie pisemnej opinii uzasadniającej pozbawienie prawa poboru akcji, proponowanej ceny emisyjnej akcji bądź sposobu jej ustalenia może w indywidualnych okolicznościach sprawy stanowić podstawę powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały walnego zgromadzenia (art. 425 § 1 k.s.h.) lub powództwa o uchylenie uchwały (art. 422 § 1 k.s.h.).

Nie można wykluczyć, że gwarancje proceduralne podjęcia uchwały o pozbawieniu prawa poboru zostają dostatecznie zachowane także wówczas, gdy opinia zarządu w części dotyczącej proponowanej ceny emisyjnej (sposobu jej ustalenia) wprawdzie nie spełnia wymogu formy pisemnej, ale zostaje przedstawiona na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy ustnie i zapewniona zostaje możliwość zadawania pytań oraz przeprowadzenia dyskusji. 

zainteresowani akcjonariusze po zapoznaniu się z porządkiem obrad, mogą jeszcze przed zgromadzeniem wykorzystać prawo do informacji, a uczestniczący w nim, uznając że ustne uzasadnienie nie jest wystarczające, żądać ponadto dodatkowych wyjaśnień (art. 212 k.s.h., art. 428 k.s.h.). 

Zarzut braku zabezpieczenia potencjalnego interesu osób nieuczestniczących nie może być uznany za istotny zważywszy, że pisemna informacja ma być przedstawiona na zgromadzeniu, zatem skutki uchybienia ich nie dotyczą. Istotnymi argumentami przemawiającymi za wskazanym stanowiskiem są także: samodzielność organów spółek i ich kompetencji, uniezależnienie ważności uchwały walnego zgromadzenia od wadliwych działań (zaniechań) zarządu spółki oraz ograniczenie możliwości tzw. szantażu korporacyjnego akcjonariuszy mniejszościowych. Stosowanie sankcji związanych z nieprawidłowym działaniem zarządu należy ograniczyć zwłaszcza wówczas, gdy kwestia podwyższenia kapitału i pozbawienia prawa poboru jest wprowadzana (jak w przedmiotowym wypadku) pod obrady zgromadzenia z inicjatywy samych akcjonariuszy, zatem istnieje rozbieżność ich stanowisk. Nie można wykluczyć, że podwyższenie we wskazany sposób kapitału zakładowego będzie wykorzystywane przez wspólników do stabilizacji i sanacji układu sił w spółce akcyjnej w opozycji do stanowiska zarządu, który będzie zainteresowany utrzymaniem status quo. W każdym zatem wypadku niezbędne jest wykazanie wpływu omawianego uchybienia na przebieg walnego zgromadzenia oraz na treść podjętych uchwał, zwłaszcza że podjęte czynności nie były wystarczające z punktu widzenia wymagań art. 433 § 2 k.s.h. i celu tego przepisu.

Niekwestionowanym ratio instytucji pozbawienia prawa poboru jest ochrona interesów spółki, rekonstruowanej w oparciu o cel spółki, stanowiący pochodną celu akcjonariuszy. Interes ten kwalifikowany jest jako klauzula generalna, interpretowana w odniesieniu do okoliczności indywidualnej sprawy.  

Wyrok SN z dnia 22 października 2015 r., IV CSK 738/14

Standard: 47915 (pełna treść orzeczenia)