Zastosowanie ustawy lutowej do osób chorych psychicznie

Do zaburzeń psychicznych, o których mowa w art. 1 pkt 3 w związku z art. 1 pkt 2 u.p.o.z.p., nie należą zaburzenia psychotyczne (choroby psychiczne) (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2015 r., I CSK 825/14, por. też wyrok TK z dnia 23 listopada 2016 r., K 6/14).

Stwierdzenie tego rodzaju zaburzeń nie może tym samym stać się podstawą nie tylko zastosowania, lecz także kontynuacji środków przewidzianych w ustawie, zarówno izolacyjnych, jak i nieizolacyjnych. Ewentualna przymusowa izolacja osób, które na skutek choroby psychicznej zagrażają bezpośrednio życiu lub zdrowiu innych osób, może zatem nastąpić jedynie w warunkach przewidzianych w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego.

 Postanowienie SN z dnia 27 sierpnia 2020 r., IV CSK 569/19

Standard: 65851 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz.U. z 2014 r., poz. 24) samoistna choroba psychiczna uczestnika postępowania nie daje podstawy do zakwalifikowania go do kategorii osób stwarzających zagrożenie w rozumieniu tej ustawy.

Przesłanki medyczne tej ustawowej definicji sformułowano w art. 1 ust. 2. Zgodnie z tym przepisem ustawę stosuje się do osób, u których w trakcie wykonywania kary pozbawienia wolności „występowały zaburzenia w postaci upośledzenia umysłowego, zaburzenia osobowości lub zaburzenia preferencji seksualnych”. Wyszczególnienie tych postaci zaburzeń jest wyczerpujące, a tym samym trzeba uznać, że pomija chorobę psychiczną. Pominięcie to nie jest przypadkowe, skoro w uzasadnieniu do projektu tej ustawy podkreślono, że specyficzne zaburzenia, o których mowa w art. 1 ust. 2, nie stanowią choroby psychicznej.

Nie ulega wątpliwości, że rozpoznana u uczestnika postępowania K. S. choroba psychiczna - schizofrenia paranoidalna należy do jednej z licznych form zaburzeń psychicznych. Taka medyczno - formalna kwalifikacja tej choroby wynika wprost z Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób ICD - 10, gdzie została wskazana w dziale chorób i problemów zdrowotnych z zakresu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania po symbolem F 20.0. W naszym systemie prawnym potwierdza taką kwalifikację art. 3 ust. 1a ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tekst jedn. Dz. U. 2011 r., Nr 231, poz. 1375, ze zm.), zgodnie z którym ilekroć w tej ustawie mówi się o osobie z zaburzeniami psychicznymi, odnosi się to m.in. do osoby chorej psychicznie (wykazującej zaburzenia psychotyczne). Podobnie art. 13 § 1 oraz art. 16 § 1 k.c., formułując medyczne przesłanki ubezwłasnowolnienia w obu postaciach, traktuje chorobę psychiczną jako jedną z form zaburzeń psychicznych, stwarzających, oprócz innych wymogów, podstawę do orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu. Tych ogólnych stwierdzeń nie da się przenieść na grunt ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej osób. Jest to bowiem ustawa szczególna, odnosząca się do specjalnej kategorii osób, określonych w niej mianem „osób stwarzających zagrożenie”. W art. 1 tej ustawy podano legalną definicję tej kategorii osób.

Postanowienie SN z dnia 16 kwietnia 2015 r., I CSK 825/14

Standard: 47907 (pełna treść orzeczenia)