Roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości za okres poprzedzający zasiedzenie służebnością przesyłu

Właścicielowi nieruchomości obciążonej wskutek zasiedzenia służebnością przesyłu nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z tej nieruchomości za okres poprzedzający zasiedzenie.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowane jest stanowisko, akceptowane przez większość doktryny, że osobie, która utraciła własność rzeczy wskutek jej zasiedzenia przez posiadacza, nie przysługuje wobec posiadacza roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy bez tytułu prawnego w okresie poprzedzającym dzień zasiedzenia (por. postanowienie SN z dnia 15 listopada 1968 r., III CRN 257/68; z dnia 15 kwietnia 2011 r., III CZP 7/11 oraz wyrok SN z dnia 12 stycznia 2012 r., II CSK 258/11; z dnia 15 czerwca 2016 r., II CSK 639/15).

W orzecznictwie (np. postanowieniu SN z dnia 15 kwietnia 2011 r. III CZP 7/11; wyroku SN z dnia 12 stycznia 2012 r., II CSK 258/11), jak i w przeważającej części piśmiennictwa podkreśla się, że funkcja zasiedzenia sprzeciwia się przyznaniu byłemu właścicielowi wobec posiadacza, który stał się właścicielem (uprawnionym z innego prawa rzeczowego) roszczeń, u których podstaw leży prawo własności, do takich zaś należą roszczenia uzupełniające za okres poprzedzający datę zasiedzenia, w tym roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy. Ład, porządek prawny, stabilizacja stosunków w zakresie odnoszącym się do własności rzeczy, czyli wszystko to, do czego zapewnienia zmierza zasiedzenie, ulegałoby ponownie zakłóceniu. Byłoby więc to nie do pogodzenia z celem zasiedzenia.

Uchwała SN z dnia 30 listopada 2016 r., III CZP 77/16

Standard: 47695 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Wyłączona jednak możliwość dochodzenia przez właściciela nieruchomości od posiadacza w zakresie własności czy służebności przesyłu roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie bez tytułu prawnego z nieruchomości, za okres poprzedzający dzień zasiedzenia. Taki pogląd został wyrażony w uzasadnieniu uchwały z dnia 25 maja 2006 r., Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2012 r., III CZP 19/06; w postanowieniu z dnia 15 kwietnia 2011 r., III CZP 7/11; w wyrokach z dnia 21 stycznia 2012 r., II CSK 258/11 i z dnia 19 września 2013 r., I CSK 700/12 oraz w uz. uchwały (7) SN z dnia 26 listopada 2014 r., III CZP 45/14)

Wygaśnięcie tego uprawnienia Sąd Najwyższy wywiódł z istoty pierwotnego nabycia prawa własności lub ograniczonego prawa rzeczowego w drodze zasiedzenia i z braku uregulowania w przepisach o zasiedzeniu możliwości dochodzenia tych roszczeń. Nie ma także podstawy prawnej do analogicznego stosowania uregulowań szczególnych, które dotyczyłyby podobnych instytucji i dochodzenia roszczeń uzupełniających, jeżeli nie zamieszczono w nich możliwości rozszerzenia takiego uprawnienia na inne przypadki utraty prawa własności zwłaszcza w drodze zasiedzenia.

Wyrok SN z dnia 15 czerwca 2016 r., II CSK 639/15

Standard: 47698 (pełna treść orzeczenia)