Złożenie wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej jako czynność zwykłego zarządu

Wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej na rzecz nieruchomości pozbawionej odpowiedniego dostępu do drogi publicznej (art. 145 § 1 k.c.) zmierza do zwiększenia jej użyteczności, a także do podwyższenia jej wartości ekonomicznej i rynkowej; ma także na celu poprawę komfortu korzystania z nieruchomości.

Nie ulega wątpliwości, że jeżeli nieruchomość izolowana jest przedmiotem współwłasności (wspólności majątkowej), to złożenie wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej stanowi czynność należącą do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną (por. uchwała SN z dnia 5 czerwca 1985 r., III CZP 35/85). Do jej podjęcia potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli, a w braku zgody zainteresowany współwłaściciel może żądać upoważnienia sądowego do dokonania tej czynności (art. 201 k.c.).

Postanowienie SN z dnia 24 listopada 2016 r., III CSK 394/15

Standard: 54585 (pełna treść orzeczenia)

Sprzeciw współwłaścicieli reprezentujących większość udziałów we współwłasności nieruchomości wyłącza możliwość uznania, że współwłaściciel występujący z wnioskiem o ustanowienie służebności drogowej wykonuje czynności zmierzające do zachowania wspólnego prawa (art. 209 k.c.).

Ujawniona różnica zdań między współwłaścicielami dotyczy samej zasady zgłoszonego żądania ustanowienia służebności. Tej treści sprzeciw oznacza, że wnioskodawca działałby wbrew woli innych współwłaścicieli składających sprzeciw. Upada zatem domniemanie, że wszczynający postępowanie o ustanowienie służebności drogi koniecznej działa zgodnie z wolą wszystkich współwłaścicieli. Wniesienie sprzeciwu przez większość współwłaścicieli - w rozumieniu art. 204 k.c. - pozbawia wnioskodawcę legitymacji do działania w ich imieniu.

Żądanie ustanowienia służebności mieści się w ramach zwykłego zarządu, bez względu na to, czy złożony wniosek jest wynikiem zmiany dotychczasowego korzystania z nieruchomości. Skoro z przyczyn powyżej przytoczonych nie może mieć zastosowania wyjątek w postaci art. 209 k.c., to znajdzie zastosowanie reguła o charakterze ogólnym (art. 201 k.c.). A wobec braku zgody większości współwłaścicieli wnioskodawca może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności (art. 201 zdanie drugie k.c.).

Uchwała SN z dnia 5 czerwca 1985 r., III CZP 35/85

Standard: 14810 (pełna treść orzeczenia)