Roszczenia w zw. z uchwaleniem planu miejscowego ograniczającego korzystanie z nieruchomości (art. 36 ust. 1 u.p.z.p.)

Zgodnie z art. 36 ust. 1 u.p.z.p., jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 371 ust. 1, żądać od gminy: 1) odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo 2) wykupienia nieruchomości lub jej części. Z kolei zgodnie z ust. 3 tego przepisu, jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, wartość nieruchomości uległa obniżeniu, a właściciel albo użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość i nie skorzystał z praw, o których mowa w ust. 1 i 2, może żądać od gminy odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości.

Roszczenia, o których mowa w art. 36 ust. 1-3 u.p.z.p., mają charakter szczególny. Przepis ten wprowadza szczególną kategorię roszczeń odszkodowawczych podlegających regułom prawa cywilnego, a zatem kształtuje szczególny przypadek odpowiedzialności odszkodowawczej, która nie wynika z czyjegokolwiek zachowania bezprawnego. W tym przypadku szkoda wynika ze zgodnego z prawem działania administracji w ramach wykonywania przysługujących jej kompetencji ustawowych (władztwa publicznego). Źródłem szkody jest zatem działanie władcze zgodne z prawem. Jakkolwiek bezprawność nie jest nieodłączoną cechą czynu niedozwolonego, czy szerzej - odpowiedzialności odszkodowawczej, to jednak w analizowanym przypadku zakres roszczeń przysługujących właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości normują w sposób kompleksowy przepisy u.p.z.p. (art. 36-37). Ponadto legalny charakter zdarzenia szkodzącego wyklucza możliwość przypisania odpowiedzialności unormowanej w tych przepisach do reżimu odpowiedzialności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 i nast. k.c.). Regulacja zaś art. 37 ust. 9 u.p.z.p. stanowi jeden z przypadków szczególnych, o których stanowi art. 361 § 2 k.c. Skoro zatem w przypadku opóźnienia w wypłacie odszkodowania lub wykupie nieruchomości właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości przysługują zgodnie z tym przepisem odsetki ustawowe za opóźnienie, to należy uznać, iż art. 37 ust. 9 u.p.z.p. nie dopuszcza dochodzenia roszczeń powstałych wskutek opóźnienia w wykonaniu obowiązku nałożonego na gminę w zakresie unormowanym w u.p.z.p. (także zawinionego) innych, niż wyraźnie wskazane w tym przepisie.

Wyrok SN z dnia 7 listopada 2019 r., IV CSK 366/18

Standard: 72392 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Roszczenia przewidziane w art. 36 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (jedn. tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1073 ze zm.) przedawniają się w terminie dziesięciu lat (art. 118 k.c.).

Skoro ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie przewiduje dla tych roszczeń szczególnych terminów przedawnienia, znajdzie do nich zastosowanie przepis ogólny o przedawnieniu roszczeń majątkowych z art. 118 k.c. Należy przy tym stwierdzić, wbrew poglądowi skarżącej, że początkową datą biegu przedawnienia będzie data wejścia w życie uchwały rady gminy w sprawie uchwalenia planu miejscowego (art. 29 ust. 1 u.p.z.p.) w zw. z art. 37 ust. 2 u.p.z.p.), którą można oznaczyć najwcześniej po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia planu w dzienniku urzędowym województwa, a nie, jakby to mogło sugerować sformułowanie części wstępnej art. 36 ust. 1 u.p.z.p., data uchwalenia tego planu. Brzmienie art. 29 ust. 1 u.p.z.p. przesądza też jednoznacznie o tym, że chwilą wejścia w życie uchwały w sprawie planu miejscowego następuje określona w uchwale zmiana przeznaczenia nieruchomości. Dlatego też stanowisko skarżącej, która uznaje, że datę tę należy oznaczyć na koniec przewidzianego w uchwale swoistego okresu przejściowego, w którym powinno nastąpić wygaszenie działalności gospodarczej prowadzonej na tej nieruchomości, nie ma oparcia w ustawie.

Uchwalenie przez Gminę planu miejscowego mogło oddziaływać na wartość nieruchomości zupełnie niezależnie od tego, czy prowadzono na nich działalność gospodarczą, czy też nie. Tym samym, jak to ujął Sąd Najwyższy w powołanej uchwale III CZP 67/11, roszczenia powoda nie są pochodną stosunku prawnego, powstającego w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Wyrok SN z dnia 20 października 2016 r., II CSK 53/16

Standard: 47666 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy