Zastrzeżenie teminu w umowie poręczenia; terminowa umowa poręczenia
Umowa poręczenia zawarta na czas określony
Zastrzeżenie w umowie terminu, w ciągu którego wierzyciel może dochodzić od poręczyciela wykonania zaciągniętego przez niego zobowiązania może być kwalifikowane jako umowny termin zawity. Wprowadzenie do umowy takiego terminu jest dopuszczalne wobec treści art. 353[1] k.c. statuującego swobodę umów, dla której ograniczeniem są tylko bezwzględnie obowiązujące przepisy ustawy, właściwość stosunku prawnego i zasady współżycia społecznego.
W uzasadnieniu uchwały z dnia 31 stycznia 1886 r. III CZP 69/85 Sąd Najwyższy przesądził jedynie, że poręczenie może być terminowe albo bezterminowe, bez względu na to czy dotyczy długu już istniejącego czy przyszłego, nie wyjaśnił jednak jakie skutki dla odpowiedzialności poręczycieli ma upływ takiego terminu. W uchwale z dnia 29 listopada 2005 r. III CZP 107/05 dotyczącej awalu, Sąd Najwyższy orzekł, że zastrzeżenie, iż poręczenie wekslowe jest ograniczone terminem końcowym, jest bezskuteczne; nie powoduje ono nieważności tego poręczenia, przy czym w uzasadnieniu wskazał, że dopuszczenie możliwości ograniczenia odpowiedzialności poręczyciela terminem końcowym czyniłoby z poręczenia wekslowego zabezpieczenie częstokroć iluzoryczne.
W piśmiennictwie zastrzeżenie w umowie poręczenia terminu ocenia się niejednolicie, przy czym w odniesieniu do poręczenia za dług istniejący, przyjmuje się, że takiemu zastrzeżeniu można przypisać dwa skutki.
Po pierwsze, że zmierza ono do ścisłego oznaczenia okresu, w ciągu którego wierzyciel może dochodzić swej należności od poręczyciela, a uchybienie terminowi zwalnia poręczyciela z zobowiązania.
Po drugie, że takie poręczenie terminowe wyznacza też zakres odpowiedzialności poręczyciela, a więc, że jest on zobowiązany do spełnienia świadczenia w wysokości odpowiadającej stanowi zobowiązania głównego w chwili nadejścia terminu.
W piśmiennictwie przy przyjęciu pierwszego skutku wskazuje się, że zastrzeżenie terminu oznacza wówczas, iż poręczyciel odpowiada, gdy przed upływem zastrzeżonego terminu wierzyciel podjął działania zmierzające do skorzystania z zabezpieczenia, przy czym w rachubę wchodzi dochodzenie roszczenia przed sądem lub przynajmniej zażądanie przez wierzyciela spełnienia świadczenia.
Upływ oznaczonego w umowie czasu trwania poręczenia nie wyłącza obowiązku poręczyciela zaspokojenia roszczenia, którego wierzyciel dochodzi przed sądem, jeżeli powództwo zostało wytoczone przed upływem tego terminu.
Uchwała SN z dnia 22 czerwca 2016 r., III CZP 19/16
Standard: 47560 (pełna treść orzeczenia)