Badanie przez sąd istnienia podstaw do wydania nakazu zapłaty

Zgodnie z art. 201 § 1 k.p.c., przewodniczący bada, w jakim trybie sprawa powinna być rozpoznawana oraz czy podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu odrębnym, i wydaje odpowiednie zarządzenia. Niewątpliwie w przepisie tym chodzi o kwestie formalne, nieobejmujące orzekania o udzieleniu lub odmowie udzielenia żądanej przez powoda ochrony prawnej. Do zadań przewodniczącego określonych tym przepisem nie należy też ocena braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, co jest wyłączną kompetencją sądu, który rozpoznaje sprawę w postępowaniu nakazowym na posiedzeniu niejawnym na pisemny wniosek zawarty w pozwie..

Badanie przez sąd istnienia podstaw do wydania nakazu zapłaty nie ogranicza się do kwestii formalnych obejmujących sprawdzenie zawarcia w pozwie wniosku o rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym, oceny rodzaju roszczenia dochodzonego przez powoda oraz dokumentów załączonych do pozwu pod kątem wymagań formalnych przewidzianych w ustawie (art. 485 § 1 pkt 1-4, § 2, 2a i 3 k.p.c.).

Sąd musi ocenić także, czy dokumenty te udowadniają okoliczności uzasadniające - zdaniem powoda - żądanie pozwu oraz czy przedstawione w pozwie okoliczności, jeżeli nawet znajdują potwierdzenie w załączonych do pozwu dokumentach, usprawiedliwiają zgłoszone żądanie według właściwych przepisów prawa materialnego. Badanie istnienia podstaw do wydania nakazu zapłaty mieści więc w sobie zarówno ocenę przedstawionego materiału dowodowego, jak również ocenę prawną stanu faktycznego wynikającego z tego materiału, dokumenty bowiem mogą wykazywać okoliczności przedstawione w pozwie, ale ich ocena prawna nie zawsze musi uzasadniać żądanie zawarte w pozwie.

Badanie przez sąd podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym wykracza więc poza kwestie formalne badane przed nadaniem sprawie biegu. Wprawdzie negatywna ocena sądu o braku podstaw do wydania nakazu zapłaty nie wiąże sądu podczas dalszego rozpoznania sprawy, oznacza jednak zarazem odmowę udzielenia powodowi ochrony prawnej przez wydanie nakazu zapłaty ze szczególnymi konsekwencjami procesowymi z tego wynikającymi. 

Uchwała SN z dnia 26 października 2016 r., III CZP 44/16

Standard: 47555 (pełna treść orzeczenia)