Formy zmiana typu spółek handlowych i osobowych

Zmiana typu spółek handlowych i osobowych może nastąpić w różnej formie:

• przez podział (art. 528 - 576 k.s.h.),
• łączenie się (art. 491 - 527 k.s.h.) lub ich
• przekształcenie (art. 551 - 584[13] k.s.h.).

W dwóch pierwszych przypadkach spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane powstałe w wyniku podziału albo połączenia wstępują z dniem podziału albo połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki dzielonej albo spółki przejmowanej lub spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki (art. 494 § 1, 531 § 1 k.s.h.), a więc zastosowanie ma zasada uniwersalnego następstwa prawnego, która wprawdzie pozwala na wejście w prawa poprzednika w zakresie posiadania służebności ale nie pozwala na przyjęcie tożsamości podmiotowej spółek podlegających podziałowi albo połączeniu, bo w ich rezultacie dochodzi do utraty osobowości prawnej spółek dzielonych lub łączonych i powstania nowej osoby prawnej.

Jedynie w razie przekształcenia spółki w sposób uregulowany w art. 551 i n. k.s.h., ze skutkiem określonym w art. 553 § 1 - 3 k.s.h., nie dochodzi do zmiany tożsamości podmiotowej spółki poddanej przekształceniu, bo opiera się ono na zasadzie kontynuacji.

Zgodnie z poglądami przedstawicieli doktryny oraz stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale III CZP 68/17 z dnia 6 grudnia 2017, z zasady kontynuacji wynika, że spółka poddana procesowi przekształcenia jest tym samym podmiotem, którym była przed przekształceniem, a w jego wyniku zmienia się tylko forma prawna prowadzonej działalności. Przekształcenie oznacza zatem zmianę typu spółki przy zachowaniu ciągłości podmiotowej w zakresie praw i obowiązków, a w konsekwencji nie dochodzi do sukcesji praw i obowiązków.

Oznaczenie w ustawie spółki jako przekształcanej i przekształconej służy tylko zaznaczeniu zmiany formy spółki przed i po przekształceniu.

Tożsamość podmiotowa oznacza, że spółka przekształcona nie wstępuje w prawa i obowiązki o charakterze cywilnoprawnym przysługujące spółce przekształcanej lecz z dniem przekształcenia wszystkie prawa przysługujące spółce przekształcanej służą spółce przekształconej i w odniesieniu do tych praw chodzi o tę samą spółkę.

Działaniem reguły kontynuacji objęte są prawa i obowiązki sfery prywatnoprawnej, publicznoprawnej oraz sfery personalnej w zakresie osób wspólników spółki. Nie ma zatem poprzednika i następcy prawnego, a treść stosunków łączących spółkę z podmiotami trzecimi nie ulega zmianie.

Zasada kontynuacji rzutuje również na konsekwencje procesowe przekształcenia, bo spółka przekształcana nie traci bytu prawnego, a jedynie działa w innej formie prawnej, a więc nie są dopuszczalne przekształcenia podmiotowe w procesie lub postępowaniu niespornym.

Postanowienie SN z dnia 14 grudnia 2017 r., V CSK 135/17

Standard: 47367 (pełna treść orzeczenia)