Kognicja sądu wieczystoksięgowego w postępowaniu odwoławczym

Specyfiką postępowania wieczystoksięgowego jest ograniczona do zakresu wynikającego z art. 626[8] § 2 k.p.c. kognicja sądu orzekającego o wpisie w obu instancjach. Oznacza to, że kontrola zaskarżonego orzeczenia (wpisu) dokonywana przez sąd drugiej instancji na skutek wniesionej apelacji powinna być ograniczona tylko do tego, czy w świetle dokumentów załączonych do wniosku i którymi dysponował sąd pierwszej instancji, była podstawa do dokonania bądź odmowy wpisu, zgodnie z wnioskiem o wpis.

Specyfiką postępowania wieczystoksięgowego jest, ograniczona do zakresu wynikającego z art. 626[8] § 2 k.p.c., kognicja sądu orzekającego w wpisie, w obu instancjach. Oznacza to, że kontrola zaskarżonego orzeczenia (wpisu) dokonywana przez sąd drugiej instancji na skutek wniesionej apelacji powinna być ograniczona tylko do tego, czy w świetle dokumentów załączonych do wniosku i którymi dysponował sąd pierwszej instancji, była podstawa do dokonania bądź odmowy wpisu, zgodnie z wnioskiem o wpis. Dopiero w ramach tak zakreślonej kognicji można mówić o braku związania sądu drugiej instancji rozpoznającego sprawę na skutek apelacji od wpisu, przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego i związaniu zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa procesowego. Jeżeli bowiem sąd wieczystoksięgowy naruszyłby granice swojej kognicji, np. przez przeprowadzenie postępowania dowodowego, to nie oznacza to, że tym samym poszerzył kognicję sądu drugiej instancji czyniąc go  uprawnionym do oceny prawidłowości przeprowadzonego postępowania dowodowego lub pozbawiając go takiego uprawnienia tylko z powodu braku w apelacji właściwego zarzutu procesowego.

Postanowienie SN z dnia 31 stycznia 2014 r., II CSK 225/13

Standard: 67439 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

W sprawie wieczystoksięgowej, w postępowaniu przed sądem drugiej instancji, dopuszczalne jest wyłącznie złożenie dokumentów wskazujących na istnienie przeszkody do dokonania wpisu.

Sąd drugiej instancji nie może uwzględnić dokumentów złożonych dopiero w postępowaniu apelacyjnym, jeżeli miałyby one stanowić podstawę uwzględnienia wniosku (por. postanowienie SN z dnia 10 kwietnia 2013 r., IV CSK 551/12).

Postanowienie SN z dnia 4 grudnia 2013 r., II CSK 84/13

Standard: 67519 (pełna treść orzeczenia)

Należy podzielić dominujący w judykaturze Sądu Najwyższego pogląd, iż art. 6268 § 2 k.p.c. wyznacza zakres kognicji nie tylko sądu pierwszej instancji rozpoznającego wniosek o wpis, ale także sądu drugiej instancji rozpoznającego apelację od dokonanego wpisu albo odmowy jego dokonania.

Konsekwencją takiej wykładni art. 626[8] § 2 k.p.c. jest brak możliwości uwzględnienia przez sąd drugiej instancji dokumentów powołanych dopiero w apelacji, a tym samym brak możliwości odpowiedniego (art. 13 § 2 k.p.c.) stosowania w postępowaniu wieczystoksięgowym art. 382 k.p.c., nakazującego sądowi drugiej instancji przyjęcie za podstawę orzekania materiału zgromadzonego w postępowaniu apelacyjnym, oraz art. 381 k.p.c., pozwalającego sądowi drugiej instancji na uwzględnienie nowych faktów i dowodów, które nie mogły być powołane przed sądem pierwszej instancji.

Jak przyjmuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego kwestia ta może jednak przedstawiać się odmiennie w przypadku powołanych dopiero w apelacji dokumentów wskazujących na istnienie przeszkody do dokonania wpisu (por. postanowienia SN z dnia 9 lutego 2011 r., V CK 220/10, z dnia 7 lutego 2006 r., IV CK 361/05; z dnia 11 stycznia 2000 r., I CKN 337/98, postanowienie z dnia 12 stycznia 2012 r., IV CSK 251/11 oraz postanowienie z dnia 16 listopada 2011 r., II CSK 538/10).

Prezentowany jest także pogląd, że w postępowaniu wieczystoksięgowym sąd drugiej instancji może uwzględnić nowe fakty i dowody, które nie mogły być powołane przed sądem pierwszej instancji, ale musi je ocenić według stanu z chwili dokonania wpisu albo odmowy jego dokonania. Jednak i ten pogląd odnoszony jest jedynie do przeszkód do dokonania wpisu (por. postanowienie SN z dnia 4 grudnia 2008 r., I CSK 207/08) a w pozostałym zakresie nie dopuszcza się możliwości powoływania się dopiero na etapie postępowania apelacyjnego na dalsze dokumenty mające stanowić podstawę wpisu, jeśli w ocenie sądu pierwszej instancji dołączone do wniosku dokumenty nie były wystarczające do jego dokonania (por. postanowienie SN z dnia 11 maja 2004 r., II CK 280/03).

Postanowienie SN z dnia 21 lutego 2013 r., IV CSK 385/12

Standard: 55368 (pełna treść orzeczenia)