Bezczynność jurysdykcyjna sądu i organu administracyjnego (art. 417[1] § 3 k.c.)
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niewydanie orzeczenia lub decyzji (art. 417[1] § 3 k.p.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Skoro odrębnie (niezależnie od treści art. 417 [1] § 3 k.c.) ustawodawca reguluje podstawy uprawniające do żądania odszkodowania w przypadku, gdy szkoda jest wynikiem wydania ostatecznej decyzji administracyjnej, która jest niezgodna z prawem (art. 417 [1] § 2 k.c.), to przyjąć należy, że norma art. 417 [1] § 3 k.c. dotyczy tyko takich sytuacji w których szkoda jest wynikiem bezczynności organu (na którym ciążyła powinność wydania decyzji) względnie przewlekłego prowadzenia postępowania administracyjnego. W każdym razie szkoda musi być następstwem braku decyzji wydanej we właściwym czasie. Wydanie decyzji bezprawnej (sprzecznej z prawem), która wyrządzi szkodę stronie, powodować kwalifikowane być powinno jako przesłanka odpowiedzialności podmiotu wykonującego władzę publiczną zgodnie z art. 417 [1] § 2 k.c.
Wyrok SA w Szczecinie z dnia 27 listopada 2018 r., I ACa 99/18
Standard: 52937 (pełna treść orzeczenia)
Przepis art. 417 [1] § 3 k.c. określa bowiem odpowiedzialność władzy publicznej za zaniechania w dokonywaniu aktów indywidualnych o charakterze władczym, czyli za uszczerbki spowodowane przewlekłością postępowania sądowego albo administracyjnego, a odpowiedzialność odszkodowawcza za niewydanie orzeczenia lub decyzji dotyczy tylko przypadków, gdy obowiązujący przepis prawa nakazywał sądowi lub organowi administracyjnemu wydanie orzeczenia lub decyzji. Przesłanką przypisania obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przewlekłością postępowania jest więc skonkretyzowany w przepisie prawa obowiązek podjęcia przez organ sądowy lub administracyjny określonych działań władczych, o charakterze indywidualnym, których zaniechanie spowodowało szkodę. Nie jest zatem takim przepisem art. 12 k.p.a. ani art. 35 k.p.a.
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przewlekłością postępowania uzależniona jest od stwierdzenia we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Ustawodawca uregulował odrębnie dla sądów i organów administracyjnych właściwe tryby dla stwierdzenia niezgodności z prawem zachowań tych organów władzy publicznej.
Prawnym instrumentem stwierdzenia przewlekłości w postępowaniu przed organami administracyjnymi, a więc dla uzyskania prejudykatu określonego w art. 417 [1] § 3 k.c., jest skarga na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania, które przewiduje art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a. Jeżeli sąd uwzględni skargę, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie decyzji (art. 149 p.p.s.a.). Dopiero niewykonanie tego orzeczenia uprawnia osobę, która poniosła szkodę, do żądania odszkodowania „na zasadach określonych w kodeksie cywilnym" od organu, który nie wykonał orzeczenia (art. 154 § 4 i 5 p.p.s.a.). Jeżeli w ciągu trzech miesięcy poszkodowany nie uzyska odszkodowania od organu administracyjnego, może żądać odszkodowania przed sądem powszechnym (art. 154 § 5 p.p.s.a.).
Dla stwierdzenia przewlekłości postępowania administracyjnego środek w postaci skargi na bezczynność przewiduje art. 3 § 2 pkt 8 w zw. z art. 149 i 154 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Osobie, która poniosła szkodę, przysługuje odszkodowanie na zasadach określonych w kodeksie cywilnym, a poszkodowany, który odszkodowania nie otrzymał, może go dochodzić przed sądem cywilnym (art. 417 [1] § 3 k.c.). Osoba, która poniosła szkodę na skutek bezczynności organu po wydaniu wyroku sądu administracyjnego, uchylającego lub stwierdzającego nieważność aktu lub czynności (art. 154 § 1, 4 i 5 p.p.s.a.), może dochodzić jej naprawienia bez stwierdzenia we właściwym postępowaniu niewydania decyzji (art. 417 1 § 3 k.c.) – wyrok SN z dnia 2 lutego 2001 r., II CSK 398/10
Wyrok SO w Poznaniu z dnia 31 marca 2017 r., XVIII C 1139/16
Standard: 47219 (pełna treść orzeczenia)
Osoba, która poniosła szkodę na skutek bezczynności organu po wydaniu wyroku sądu administracyjnego uchylającego lub stwierdzającego nieważność aktu lub czynności (art. 154 § 1, 4 i 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), może dochodzić jej naprawienia bez stwierdzenia we właściwym postępowaniu niewydania decyzji (art. 417[1] § 3 k.c.).
Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać tylko po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej (art. 4171 § 3 k.c.). De lege lata zatem do zaistnienia odpowiedzialności odszkodowawczej na tej podstawie nie wystarczy sama tylko przewlekłość postępowania administracyjnego, lecz na podstawie art. 37 § 2 k.p.a. należy uzyskać postanowienie organu administracyjnego stwierdzające to uchybienie (por. np. wyrok NSA z dnia 12 kwietnia 2001 r., IV SA 1866/00) lub orzeczenie sądu administracyjnego wydane na podstawie art. 3 § 2 pkt 8 w związku z art. 52 Pr.p.s.a.
W kodeksie postępowania administracyjnego zawarte jest szczególne unormowanie dotyczące odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną niewykonaniem przez organ wyroku sądu administracyjnego (art. 154 Pr.p.s.a.). Ma ono na celu ukaranie organu za niewykonanie lub nienależyte wykonanie wyroków sądowych oraz jego dyscyplinowanie (por. postanowienie NSA z dnia 23 lutego 2006 r., II OSK 52/06).
Niewykonaniem wyroku sądu administracyjnego jest także bezczynność organu po wydaniu wyroku, tj. nierozpoznanie sprawy w powtórnie prowadzonym postępowaniu w terminie określonym w art. 35 k.p.a., jak również takie działanie, które pozostaje w sprzeczności z oceną prawną i wskazaniami do dalszego postępowania wyrażonymi w tym wyroku. Z wykładni językowej art. 154 § 1 Pr.p.s.a. wynika, że do realizacji jego hipotezy, nie jest konieczne wydanie nawet w ponownie rozpoznawanej sprawie decyzji ani aktu administracyjnego stwierdzającego bezczynność organu.
Osobie, która poniosła szkodę na skutek naruszenia art. 154 § 1 Pr.p.s.a., przysługuje roszczenie o odszkodowanie na zasadach określonych w kodeksie cywilnym (art. 154 § 4 Pr.p.s.a.). Ze względu na to, że przepis ten nie został uchylony w związku z wejściem w życie od dnia 1 września 2004 r. znowelizowanego art. 417 § 1 i 2 k.c. oraz dodanego art. 417[1] k.c., uzasadniony jest wniosek, iż stanowi on szczególną podstawę odpowiedzialności za szkodę, która jest następstwem niewykonania orzeczenia sądu administracyjnego, wyłączającą przewidzianą w kodeksie cywilnym przesłankę konieczności uzyskania prejudykatu.
Wyrok SN z dnia 2 lutego 2011 r., II CSK 398/10
Standard: 53284 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 72014 (pełna treść orzeczenia)