Wpływ na ważność umowy uchylenia ostatecznej decyzji stanowiącej podstawę umownego zbycia nieruchomości

Uchylenie ostatecznej decyzji organu administracji stanowiącej podstawę umownego zbycia nieruchomości (sprzedaży, oddania w użytkowanie wieczyste) i będącej, jak niekiedy przyjmowano, źródłem roszczenia o jej zawarcie (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2003 r., V CKN 1800/00, OSNC 2004, nr 5, poz. 87 i z dnia 16 kwietnia 2015 r., I CSK 322/14, nie publ.) samo przez się nie powoduje nieważności tej umowy - jest ona w pełni samodzielną czynnością prawną z zakresu prawa cywilnego i podlega pod względem ważności wyłącznie sankcjom prawa cywilnego - natomiast okoliczności, z powodu których uchylenie nastąpiło, mogą mieć znaczenie dla oceny w świetle prawa cywilnego ważności umowy sprzedaży lub dopuszczalności uchylenia się od skutków prawnych zawartego w niej oświadczenia woli. Regułę tę odnoszono także do gruntów warszawskich (por. wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2014 r., I CSK 630/13). Dostrzegano wprawdzie, że przepis szczególny mógłby wprowadzić wyłom od tej reguły, co do zasady jednak uznawano to za niepożądane, wskazując, iż pozwalałoby to jednej ze stron (Państwu) na decydowanie o ważności lub nieważności umowy, co byłoby niezgodne z założeniami prawa cywilnego z tego względu, iż wprowadzało bez podstawy prawnej wyjątek w postaci nierówności podmiotów stosunku cywilnego i pozbawiało sądy ich prawa do samoistnego badania ważności cywilnej czynności prawnej, a ponadto nie zapewniałoby dostatecznej ochrony nabywcy w sytuacji, w której poza zgłoszeniem wniosku o nabycie nieruchomości nie ma on wpływu na bieg postępowania przygotowawczego i z reguły lub niejednokrotnie jest w dobrej wierze (por. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z dnia 25 czerwca 1964 r., III CO 12/64 i wyrok SN z dnia 6 października 2004 r., I CK 197/04).

Postanowienie SN z dnia 30 września 2020 r., I CSK 662/18

Standard: 47071 (pełna treść orzeczenia)