Wpis na podstawie ostatecznej decyzji Komisji uchylającej decyzję reprywatyzacyjną

Decyzja Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich uchylająca decyzję reprywatyzacyjną stanowi podstawę wykreślenia w księdze wieczystej tylko wpisu dokonanego bezpośrednio na podstawie tej decyzji albo na podstawie aktu notarialnego sporządzonego z jej uwzględnieniem (art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa, Dz. U. z 2017 r. poz. 718).

Decyzja Komisji nie rozstrzyga - jeżeli chodzi o jej sentencję (osnowę) - o nieważności umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste ani o nieistnieniu tego prawa, co dopiero mogłoby być wystarczające dla wykreślenia wadliwego nabywcy zgodnie z art. 31 ust. 2 u.k.w.h. Jest to zgodne z założeniem, że rozstrzyganie sporów co do ważności umowy czy prawa własności nie należy do kompetencji organów administracyjnych, lecz zgodnie art. 2 § 1 k.p.c., do drogi sądowej jako sporów dotyczących stosunków cywilnych (por. postanowienie SN z dnia 27 lipca 2010 r., II CSK 155/10 i wyrok SN z dnia 16 listopada 2016 r., I CSK 754/15).

 Podobnie kompetencje organów administracji publicznej nie obejmują co do zasady formułowania wiążących rozstrzygnięć o tym, jaki jest aktualny stan prawny konkretnej nieruchomości, nawet jeśli w przeszłości w stosunku do tej nieruchomości wydana została decyzja administracyjna mająca być zdarzeniem wywołującym skutki w sferze prawa jej własności (por. wyrok SN z dnia 17 kwietnia 2015 r., III CSK 212/14). W tej sytuacji, zgodnie z zasadami ogólnymi, stwierdzenie ewentualnej niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, wynikającej z uchylenia decyzji reprywatyzacyjnej, mogłoby nastąpić tylko w trybie art. 10 u.k.w.h.

Zastosowanie tego przepisu zostało jednak wyłączone w art. 40 ust. 1 Ustawy, co należy rozumieć w ten sposób, że zgodnie z wolą ustawodawcy to sąd wieczystoksięgowy jest władny i zobowiązany wyciągnąć konsekwencje cywilnoprawne z uchylenia przez Komisję decyzji reprywatyzacyjnej dla zgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym i - wobec stwierdzenia tej niezgodności - usunąć ją przez wykreślenie nieistniejącego prawa użytkowania wieczystego.

Wyjątkowy charakter tego rozwiązania i nakaz jego ścisłej wykładni dostarcza silnego argumentu na rzecz tezy, że pojęcie „aktu notarialnego sporządzonego z uwzględnieniem uchylonej decyzji reprywatyzacyjnej” powinno być ograniczone w zasadzie do umowy o oddanie nieruchomości warszawskiej w użytkowanie wieczyste. Zgodnie art. 40 ust. 1 Ustawy może być wykreślony tylko wpis dokonany na podstawie takiej umowy (a nie na podstawie dalszych przekształceń czy rozporządzeń).

Postanowienie SN z dnia 30 września 2020 r., I CSK 662/18

Standard: 47069 (pełna treść orzeczenia)