Uchylenie wyroku sądu polubownego (art. 1211 k.p.c.)

Między sądem polubownym orzekającym ponownie na podstawie tego samego zapisu (art. 1211 k.p.c.) po uprzednim uchyleniu wyroku w następstwie skargi wniesionej na podstawie art. 1205 i n. k.p.c., a sądem, który uwzględnił skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego, nie występuje analogiczna relacja, jak między sądem pierwszej i drugiej instancji w strukturze sądownictwa państwowego. Kodeks postępowania cywilnego nie przyjął spotykanej w niektórych ustawodawstwach konstrukcji, w ramach której sąd państwowy - uwzględniając skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego – może przekazać sprawę sądowi polubownemu do ponownego rozpoznania. Powinności arbitrów trwają co do zasady jedynie do wydania wyroku arbitrażowego (art. 1199 k.p.c.), uwzględnienie skargi sprowadza się do uchylenia wyroku arbitrażowego, dalsze zaś postępowanie zależy od dyspozycji stron, z tym zastrzeżeniem, że zapis na sąd polubowny pozostaje w mocy, chyba że strony postanowiły inaczej (art. 1211 k.p.c.).

Konsekwencją tego jest brak miejsca na związanie sądu polubownego oceną prawną, bądź wskazaniami co do dalszego postępowania, w ślad za regulacją przyjętą w art. 386 § 6 k.p.c., przy czym stanu tego nie zmienia nowelizacja art. 1207 k.p.c. dokonana ustawą z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (Dz. U. poz. 1595), odsyłająca w zakresie postępowania skargowego do odpowiedniego stosowania przepisów o apelacji. Możliwość pośredniego instruowania sądu polubownego przez sąd rozpoznający skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego przewidziano jedynie w art. 1209 k.p.c., przepis ten ma jednak charakter wyjątkowy i mając na względzie autonomię sądownictwa polubownego nie może stanowić źródła uogólnień.

Wyrok SN z dnia 26 maja 2017 r., I CSK 464/16

Standard: 46631 (pełna treść orzeczenia)

Nie jest dopuszczalne uchylenie w części wyroku sądu polubownego, jeżeli poszczególne jego części zazębiają się ze sobą w taki sposób, że żadna z nich nie może stanowić przedmiotu samodzielnego rozstrzygnięcia bez istotnego zniekształcenia logicznej całości.

Możliwe jest wyjątkowo uwzględnienie żądania uchylenia wyroku sądu polubownego w części, ale tylko wówczas, jeśli zaskarżone w części orzeczenie da się całkowicie oddzielić od pozostałej części wyroku.

W literaturze zdecydowanie dominuje pogląd, że pomimo iż żądanie sformułowane w skardze o uchylenie wyroku sądu polubownego może dotyczyć uchylenia całości wyroku sądu polubownego lub jego części, to jednak sąd państwowy jest związany zakresem zaskarżenia tego wyroku przez stronę skarżącą, a więc granicami jej wniosków. 

Wyrok sądu powszechnego uwzględniający skargę ma charakter kasatoryjny, albowiem w takiej sytuacji sąd powszechny może wyrok sądu polubownego jedynie uchylić i to w zakresie żądanym przez skarżącego. Istnieje bowiem bardzo duża autonomia postępowania przed sądem polubownym, całkowicie zgodna z zamierzeniami ustawodawcy, wydatnie ograniczająca możliwości kontrolne sądu powszechnego.

Podstawowym celem postępowania polubownego jest szybkość tego postępowania w zakresie załatwiania spraw cywilnych, a nie tworzenie dodatkowej fazy postępowania przedsądowego. Strony decydujące się na poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądowi polubownemu muszą liczyć się z tymi uwarunkowaniami, polegającymi także na nikłej kontroli zewnętrznej jego wyroków (por. wyrok SN z dnia 9 lipca 2008 r., V CZ 42/08).

Wyrok SN z dnia 6 maja 2016 r., I CSK 305/15

Standard: 64910 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy