Dopuszczalność potrącenia wierzytelności upadłego z wierzytelnością wierzyciela
Dopuszczalność potrącenia wierzytelności upadłego z wierzytelnością wierzyciela (art. 93 pr.u.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Artykuł 93 prawa upadłościowego i naprawczego wprowadza dodatkowe – w stosunku do art. 498 – 505 k.c. – przesłanki warunkujące złożenie oświadczenia o potrąceniu, modyfikujące kodeksowe potrącenie (…).
Możliwe są następujące kombinacje ( warianty) wierzytelności podlegających potrąceniu : upadłego (należące do masy) i wierzyciela (podlegające zaspokojeniu z masy upadłości) z uwagi na moment ich powstania:
- obie wierzytelności powstały przed ogłoszeniem upadłości, a więc stan potrącalności istnieje w dniu ogłoszenia upadłości – w takiej sytuacji ma zastosowanie art. 93 prawa upadłościowego i naprawczego,
- obie wierzytelności powstały po ogłoszeniu upadłości, a więc stan potrącalności powstaje po ogłoszeniu upadłości – w takiej sytuacji nie mają zastosowania art. 93 i następne prawa upadłościowego, a potrącenia odbywa się na zasadach ogólnych,
- wierzytelność wierzyciela powstała przed ogłoszeniem upadłości, a wierzytelność masy powstała po ogłoszeniu upadłości, a więc stan potrącalności powstał po ogłoszeniu upadłości – w takiej sytuacji ma zastosowania art. 95 prawa upadłościowego i naprawczego, zgodnie z którym potrącenie jest niedopuszczalne,
- wierzytelność wierzyciela powstała po ogłoszeniu upadłości, a wierzytelność upadłego przed ogłoszeniem upadłości, a więc stan potrącalności powstaje po ogłoszeniu upadłości – w takiej sytuacji nie mają zastosowania art. 93 i następne prawa upadłościowego i naprawczego, a potrącenie odbywa się na zasadach ogólnych (kodeksowych).
Wyrok SA w Katowicach z dnia 12 lutego 2021 r., V AGa 365/19
Standard: 57165 (pełna treść orzeczenia)
W postępowaniu upadłościowym możliwość dokonania potrącenia wierzytelności wierzyciela upadłościowego z wierzytelnością upadłego nie została wyłączona. Ustawodawca dokonał jednak modyfikacji wymagań, które muszą zostać spełnione i wprowadził granicę czasową skorzystania z prawa potrącenia.
W toku postępowania upadłościowego nie jest zatem wystarczające, by dwie osoby były względem siebie dłużnikami i wierzycielami i by przedmiotem obu wierzytelności były pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, by obie wierzytelności były wymagalne i mogły być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym (art. 498 § 1 k.c.).
Dopuszczalność potrącenia w postępowaniu upadłościowym jest odstępstwem od zasady równego traktowania wierzycieli. Trzeba ją uznać za przywilej wierzyciela, albowiem w takim zakresie, w jakim jego wierzytelność zostaje umorzona, wierzyciel upadłościowy znajduje zaspokojenie poza podziałem funduszów masy upadłości lub podziałem sum uzyskanych ze zbycia składników obciążonych. Co więcej, podkreślić trzeba, że znajduje pełne zaspokojenie swojej wierzytelności w części, w której odpowiada ona wierzytelności upadłego, podczas gdy - co jest faktem powszechnie znanym - w praktyce postępowania upadłościowego uzyskanie pełnego zaspokojenia wierzytelności przez wierzyciela, zwłaszcza nieuprzywilejowanego, należy do rzadkości.
Toczące się postępowanie upadłościowe znacznie ogranicza swobodę wierzyciela w realizacji jego praw. Zastrzec jednak trzeba, że wyłączenie dopuszczalności potrącenia występuje jedynie do czasu zakończenia, uchylenia lub umorzenia postępowania upadłościowego; po zajściu tych zdarzeń prawnych wierzyciel na zasadach ogólnych może skorzystać z prawa potrącenia, o ile oczywiście upadły zachował byt prawny.
Wskazana reguła dotyczy zarówno wierzytelności bezspornych, jak i spornych, zwłaszcza zaś nie jest wykluczone tzw. ewentualne potrącenie wierzytelności (wyrok Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 2005 r., III PK 1/05; uchwała SN z 25 lipca 2019 r., III CZP 18/19).
Możliwość zgłoszenia potrącenia w postępowaniu upadłościowym jest przywilejem wierzyciela, a nie jego obowiązkiem. Wierzyciel może bowiem uznać zgłoszenie takie za niekorzystne z punktu widzenia swoich interesów, oczekując w szczególności na upływ terminu przedawnienia wierzytelności przypadającej upadłemu i możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia upadłego.
Wyrok SN z dnia 14 stycznia 2021 r., I CSKP 10/21
Standard: 55662 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 46602
Standard: 18160