Wejście nabywcy na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej (art. 192 pkt 3 zd. 2 k.p.c.)

Wskazanie w art. 192 pkt 3 k.p.c. na wymóg zezwolenia strony przeciwnej względem zbywcy na wejście nabywcy w jego miejsce nie przesądza o wyłączności jej uprawnienia. Z istoty stosunku procesowego wynika bowiem, że strona nie może być pozbawiona dotychczasowego statusu wbrew swej woli (por. wyrok SN z dnia 19 października 2005 r., V CK 708/04), zatem dopiero zgoda obu stron procesu doprowadzi do wyjścia z procesu zbywcy i wejścia w jego miejsce nabywcy (podstawienie procesowe względne).

Zbywca i nabywca nie mogą występować jednocześnie w charakterze strony, zatem w wypadku braku zgody dopuszczalne jest jedynie zgłoszenie interwencji ubocznej (art. 76 k.p.c.). 

Sąd nie może dokonywać wstępnej kontroli wskazanych oświadczeń stron, badać skuteczności przejścia rzeczy lub prawa ani sprzeciwić się wstąpieniu substytuta procesowego w miejsce dotychczasowej strony. 

 Wyrok SN z dnia 24 maja 2019 r., I CSK 225/18

Standard: 66110 (pełna treść orzeczenia)

Do wstąpienia do procesu nabywcy rzeczy lub prawa w miejsce ich zbywcy konieczna jest zgoda obu stron procesowych. Przyjmuje się, że zgoda stron nie musi być wyrażona wyraźne, może być wyrażona również sposobem dorozumianym przez takie zachowanie się w procesie, które wskazuje z dostateczną pewnością na to, że strona nie sprzeciwia się wstąpieniu innej osoby do sporu. Takie dorozumiane oświadczenie zezwolenia, o którym mowa w art. 192 pkt. 3 k.p.c., może nastąpić przez wdanie się w spór bez kwestionowania wstąpienia innej osoby, jeżeli tylko z okoliczności wynika, iż strona, która ma prawo sprzeciwiać się, nie znajduje się w tej mierze w błędzie faktycznym lub prawnym.

Wyrok SN z dnia 19 października 2005 r., V CK 708/04

Standard: 46512 (pełna treść orzeczenia)

Potrzeba ochrony interesów strony przeciwnej (zbycie w toku procesu z reguły zmierza do polepszenia sytuacji procesowej lub materialnoprawnej zbywcy) pozostawia jej decyzji wpływ czynności na bieg procesu i jego kształt podmiotowy.

W braku zgody, sąd nie bierze pod uwagę okoliczności, że w toku sprawy nastąpiło przejście wierzytelności, a „zbywca" tej wierzytelności pozostaje w sprawie nadal czynnie legitymowany (wyrok SN z 3 września 1964 r., I CR 570/63).  W braku takiej zgody nabywca będzie związany wyrokiem zapadłym między zbywca a stroną przeciwną, zachodzi bowiem wówczas wypadek rozszerzonej jego prawomocności (uchwała (7) SN z 5 maja 1951 r., C. Prez. 689/50).

Postanowienie SN z dnia 16 grudnia 2004 r., V CZ 143/04

Standard: 64707 (pełna treść orzeczenia)