Procesowe skutki niezapewnienia obligatoryjnego udziału w sprawie Prokuratorii Generalnej

Niezapewnienie udziału w sprawie Prokuratorii Generalnej, jako obligatoryjnego zastępcy procesowego Skarbu Państwa nie powoduje nieważności postępowania z przyczyny określonej w art. 379 pkt 2 k.p.c. Może być natomiast oceniane przez pryzmat przesłanki nieważności postępowania przewidzianej w art. 379 pkt 5 k.p.c., tj. pozbawienia strony możności obrony swych praw (zob. wyrok SN z dnia 2 lutego 2011 r., II CSK 368/10), jednak tego rodzaju sytuacja procesowa jest zależna od okoliczności konkretnej sprawy (zob. wyrok SN z dnia 13 grudnia 2005 r., IV CK 244/05).

Postanowienie SN z dnia 19 września 2018 r., I CZ 64/18

Standard: 46287 (pełna treść orzeczenia)

Stosownie do art. 8 ust 1 pkt 1 u. PG w sprawach rozpoznawanych przez sąd okręgowy w pierwszej instancji zastępstwo Skarbu Państwa przez Prokuratorię Generalną jest obowiązkowe. Sąd powinien dokonywać doręczeń pism i orzeczeń do Głównego Urzędu Prokuratorii Generalnej (art. 23 a), dotyczy to także doręczenia pozwu i zawiadamiania o terminach rozpraw. Doręczenie dokonane jednostce organizacyjnej Skarbu Państwa było niezgodne ze wskazanymi przepisami. Możliwość przyjęcia w takiej sytuacji, że doszło wówczas do pozbawienia Skarbu Państwa możności obrony swych praw uzależniona jest od wykazania w okolicznościach konkretnej sprawy, że niebranie udziału w postępowaniu sądowym przez Prokuratorię Generalną doprowadziło do takiego pozbawienia. Spełnienie tego wymagania byłoby niemożliwe w przypadku rozstrzygnięcia korzystnego dla Skarbu Państwa.

Wyrok SN z dnia 1 marca 2017 r., IV CSK 350/16

Standard: 13414 (pełna treść orzeczenia)

Naruszenie art. 8 ust. 1 ustawy o PG wywołuje skutek w postaci nieważności postępowania z powodu nienależycie umocowanego pełnomocnika (art. 379 pkt 2 k.p.c.), jeśli czynności zastępstwa procesowego wykonywał pełnomocnik ustanowiony przez podmiot reprezentujący Skarb Państwa. Wykonywanie tych czynności bezpośrednio przez organ statio fisci może natomiast prowadzić do nieważności postępowania na podstawie art. 379 pkt 5 k.p.c.

Wystąpienie tej przyczyny nieważności postępowania zależy od oceny konkretnych okoliczności. Sąd Najwyższy, badając okoliczności niniejszej sprawy uznał, że zaniechanie przez sąd doręczenia Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa - w sprawie, w której jej zastępstwo jest obowiązkowe - odpisu pozwu i powiadomienia o rozprawie, nie oznacza pozbawienia Skarbu Państwa możności obrony jego praw w sytuacji, gdy podmiot reprezentujący Skarb Państwa, mimo że został powiadomiony o rozprawie, nie wziął w niej udziału i nie przekazał tej informacji Prokuratorii Generalnej, uniemożliwiając jej wykonywanie zastępstwa procesowego pozwanego Skarbu Państwa.

Wprawdzie Sąd Okręgowy w Szczecinie, zważywszy na regulacje przyjęte w art. 8 ust. 1 pkt 1 i art. 23a ustawy o PG, powinien doręczyć odpis pozwu oraz powiadomienie o rozprawie Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, jako że w sprawach rozpoznawanych w pierwszej instancji przez sąd okręgowy zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przez Prokuratorię Generalną jest obowiązkowe, jednak zaniechanie tego obowiązku w sytuacji, gdy doręczenia dokonano materialno-prawnemu reprezentantowi Skarbu Państwa, należało zakwalifikować jako uchybienie procesowe, nie powodujące pozbawienia Skarbu Państwa możności obrony jego praw.

Art. 13 ust. 1 ustawy o PG, zgodnie z którym podmiot reprezentujący Skarb Państwa przekazuje Prokuratorii Generalnej na jej żądanie lub z własnej inicjatywy, wszelkie informacje i dokumenty niezbędne do wykonywania przez Prokuratorię Generalną zastępstwa procesowego Skarbu Państwa. Przyjąć należało, że zakresem tego obowiązku objęte jest przekazanie nie tylko własnych informacji i dokumentów. W pojęciu „wszelkie informacje i dokumenty niezbędne do wykonywania zastępstwa procesowego” mieści się również korespondencja sądowa, także ta bezpodstawnie doręczona, jeśli dotyczy sprawy, a zwłaszcza sądowe zawiadomienie o pierwszym posiedzeniu wyznaczonym na rozprawę i dołączony do niego odpis pozwu. Taka korespondencja jest niezbędna do wykonywania przez Prokuratorię Generalną zastępstwa procesowego Skarbu Państwa i podjęcia obrony jego praw.

Wyrok SN z dnia 24 czerwca 2015 r., II CSK 506/14

Standard: 65747 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy