Prawomocność wyroku w sprawie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy bez tytułu prawnego

Prawomocny wyrok w sprawie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy bez tytułu prawnego wiąże zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. sądy i inne wymienione w tym przepisie podmioty tylko co do przysługiwania w stanie stanowiącym podstawę tego rozstrzygnięcia powodowi wobec pozwanego zasądzonego roszczenia; a w razie oddalenia powództwa – jego nieprzysługiwania w oddalonej części. Żadnych innych skutków prawnych na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. nie można wywodzić z takiego wyroku.

Nie przesądza on zatem w sposób wiążący istnienia przesłanek roszczenia o wynagrodzenie za bezprawne korzystanie z rzeczy w innych okresach niż objęte tym wyrokiem.

Jeżeli stosowanie przepisów regulujących tzw. roszczenia uzupełniające roszczenie windykacyjne (art. 224-225 i 228-230 k.c.) dopuszcza się także w stosunkach między właścicielem rzeczy (użytkownikiem wieczystym) a osobą korzystającą z rzeczy bez tytułu prawnego w granicach treści służebności (co do wątpliwości mogących się nasuwać wobec tak szeroko ujętego zakresu zastosowania tych przepisów zob. np. orzeczenia SN z dnia 15 kwietnia 2011 r., III CZP 7/11 i 15 kwietnia 2016 r., I CSK 179/15), to zbadanie w świetle tych przepisów materialnej przesłanki żądania powoda zasądzenia od pozwanego wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy bez tytułu prawnego w granicach treści służebności zakłada dokonanie ustaleń co do tytułu prawnego powoda do rzeczy, korzystania przez określony czas z niej przez pozwanego mimo braku do tego tytułu prawnego, jego dobrej lub złej wiary, czynników mających wpływ na wysokość należnego wynagrodzenia. Wszystkie te okoliczności mogą się zmieniać w czasie, a tytuł prawny pozwanego do korzystania z rzeczy, podważający zasadność dochodzonego powództwa może wynikać z różnych źródeł, nie zawsze łatwych do ustaleniach, zwłaszcza w zagmatwanych na skutek wieloletnich różnorakich zaniedbań stosunkach związanych z zakładaniem i eksploatowaniem urządzeń przesyłowych (por. orz. SN z dnia 9 marca 2008 r., II CSK 457/06, 11 grudnia 2008 r., II CSK 314/08, 8 kwietnia 2014 r., III CZP 87/13, 21 maja 2015 r., IV CSK 514/14). Nieustalenie takiego tytułu po stronie pozwanego w procesie dotyczącym wcześniejszego okresu nie wyklucza zatem jego ustalenia w procesie obejmującym późniejszy okres.

Postanowienie SN z dnia 9 lutego 2017 r., III CZ 63/16

Standard: 46237 (pełna treść orzeczenia)