Zakaz działalności konkurencyjnej członka zarządu i wspólnika spółki kapitałowej

Uchwała zmieniająca umowę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przez wprowadzenie zakazu działalności konkurencyjnej jako zwiększająca świadczenia wspólników wymaga zgody wszystkich wspólników, których ona dotyczy.

Zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej może wynikać z ustawy albo z umowy.

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, ustawowy zakaz działalności konkurencyjnej nie dotyczy wspólników, a jedynie członków zarządu spółki (art. 211 k.s.h.), chociaż nie ma charakteru bezwzględnego, bo może zostać uchylony przez uzyskanie zgody spółki. Wynika to przede wszystkim z różnego zakresu obowiązku lojalności, który jest większy w wypadku członków zarządu („funkcjonariuszy”) spółki ze względu na kompetencje przysługujące im z tytułu powołania do organu spółki, pełniącego funkcje w zakresie zarządzania i reprezentacji. Ten czynnik, a nie - fakt, że członek zarządu może nie być jej wspólnikiem, jest decydującym powodem wprowadzenia zakazu.

Wyraźne proklamowanie zakazu konkurencji tylko w stosunku do członków zarządu i brak zakazu w stosunku do wspólników, przemawia przeciwko utożsamieniu podjęcia przez wspólnika działalności konkurencyjnej z „rażącą nielojalnością wobec pozostałych wspólników i samej spółki”, a więc nie można generalnie kwalifikować każdej działalności konkurencyjnej jako nielojalność wobec spółki.

Zakres podmiotowy zakazu konkurencji może być, w stosunku do ustawy, rozszerzony przez wprowadzenie do umowy spółki wyraźnego obowiązku powstrzymania się od działań konkurencyjnych, nawet w odniesieniu do wszystkich wspólników, jeżeli taka jest ich wola i ma to uzasadnienie w konkretnym indywidualnym kształcie spółki.

Zakaz podejmowania działalności konkurencyjnej oznacza nałożenie obowiązku powstrzymania się od określonego zachowania, wypełniając w ten sposób pojęcie „świadczenia”. Wprowadzenie zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej, który nie był przewidziany w umowie spółki zwiększa zatem świadczenia wspólników w rozumieniu art. 246 § 3 k.s.h.

Zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej nie pozbawia spółki ochrony przed zachowaniem wspólnika stanowiącym naruszenie lojalności wobec spółki, która wymaga powstrzymania się od działań sprzecznych z interesami spółki. Przykładem takiego zachowania, powoływanym w piśmiennictwie jeszcze na tle Kodeksu handlowego, jest podjęcie działalności konkurencyjnej przy wykorzystaniu poufnych informacji lub innych tajemnic spółki, uzyskanych w związku z udziałem w spółce. W takiej, lub podobnych sytuacjach, ocenianych na tle konkretnych okoliczności faktycznych dotyczących sposobu prowadzenia działalności konkurencyjnej, spółka będzie miała możliwość domagania się wyłączenia wspólnika na podstawie art. 266 § 1 k.s.h.

Wyrok SN z dnia 18 kwietnia 2018 r., IV CSK 352/17

Standard: 46201 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy