Uchwała zwiększająca świadczenia wspólników (art. 246 § 3 k.s.h.)

Zakaz podejmowania działalności konkurencyjnej oznacza nałożenie obowiązku powstrzymania się od określonego zachowania, wypełniając w ten sposób pojęcie „świadczenia”. Wprowadzenie zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej, który nie był przewidziany w umowie spółki zwiększa zatem świadczenia wspólników w rozumieniu art. 246 § 3 k.s.h.

Świadczenie, czyli zachowanie się dłużnika zgodne z treścią zobowiązania może przybierać postać zachowania czynnego tj. działania albo zachowania biernego, tj. zaniechania. Istota odróżnienia sprowadza się do tego, czy wykonanie zobowiązania następuje przez czynne czy przez bierne zachowanie się dłużnika. Świadczenie w postaci zaniechania najczęściej polega na nieczynieniu, a więc jest „świadczeniem nieczynienia”. Wykonanie takiego świadczenia polega na powstrzymaniu się od czynności, którą - gdyby nie zobowiązanie - dłużnik mógłby podjąć.

Zwiększeniu może ulec nie tylko świadczenie polegające na działaniu, ale także polegające na zaniechaniu (np. przez rozszerzenie czasowego lub terytorialnego zakresu zaniechania).

Klauzula konkurencji może zostać zawarta w umowie spółki, jeżeli taka jest wola wspólników. Nałożenie i dokładne określenie zakazu działalności konkurencyjnej może nastąpić jedynie w umowie spółki (art. 159 k.s.h.). Zasadniczo następuje to przy zawiązywaniu spółki, z jednomyślnej woli wszystkich wspólników, którzy zakładając spółkę akceptują taki obowiązek; brak postanowienia umownego w tym zakresie powoduje, że wspólnik nie musi się z taką ewentualnością liczyć.

W chwili zawiązywania spółki autonomia woli wspólników jest zachowana dzięki konieczności uzyskania jednomyślności co do treści umowy. Odstępstwem od jednomyślności jest dopuszczenie zmiany umowy spółki większością kwalifikowaną. W toku działania spółki nieodzowne jest ustępstwo podyktowane względami pragmatycznymi, związanymi z potrzebą realizacji celów spółki, które polega na wprowadzeniu zasady większości (art. 246 § 1 i 2 k.s.h.). Ta zasada podlega jednak - w razie kolizji - korekcie, ustępując przed wartością jaką jest poszanowanie autonomii woli i ochrona wspólników, którzy zawarli umowę określonej treści. Instrumentem służącym temu celowi, ograniczającym władzę większości, jest właśnie art. 246 § 3 k.s.h., zgodnie z którym nałożenie na wspólników nieprzewidzianych w umowie obowiązków, zwiększających ich świadczenia może nastąpić tylko za zgodą wszystkich wspólników, których zmiana dotyczy.

Wyrok SN z dnia 18 kwietnia 2018 r., IV CSK 352/17

Standard: 46200 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Unormowany w art. 246 § 3 k.s.h. wyjątek nie może być interpretowany rozszerzająco.Za ścisłą wykładnią przesłanki uszczuplenia praw udziałowych w rozumieniu art. 246 § 3 k.s.h. przemawia redakcja pozostałych podstaw wskazanych w tym przepisie, których zaistnienie powoduje konieczność uzyskania zgody wspólników na uchwałę zmieniającą umowę spółki. Mianowicie, chodzi o zwiększenie świadczeń wspólników albo o uszczuplenie praw przyznanych im osobiście (art. 159 k.s.h.). Z powyższych postanowień wynika, iż wymóg zgody poszczególnych wspólników na uchwałę zmieniającą umowę spółki aktualizuje się wówczas, gdy następuje zwiększenie ich zobowiązań albo zmniejszenie praw określonych w umowie spółki.

Wyrok SN z dnia 21 października 2016 r., IV CSK 835/15

Standard: 49948 (pełna treść orzeczenia)