Solidarna odpowiedzialność wspólnika ze spółką jawną i pozostałymi wspólnikami

Reżim właściwy dla zobowiązań solidarnych, a ustalony w przepisach kodeksu cywilnego, można stosować do relacji między spółką jawną i jej wspólnikami, jeżeli nic innego nie wynika z przepisów szczególnych, a za takie trzeba uznać - w zakresie nimi unormowanym - art. 31 i 35 k.s.h.

Solidarna odpowiedzialność wspólników spółki jawnej i samej spółki za tę samą wierzytelność nie może być wyłączona ani ograniczona ze skutkiem wobec wierzycieli. 

Z istoty solidarności wynika, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od spółki jawnej i jej wspólników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregoś z dłużników zwalnia pozostałych. Uczynienie wspólników spółki jawnej odpowiedzialnymi solidarnie ze spółką i pomiędzy sobą za jej dług ma swoje konsekwencje procesowe.

Jeśli ustawa czyni pewne podmioty solidarnie odpowiedzialnymi za zobowiązanie, to ich odpowiedzialność powstaje już z chwilą powstania zobowiązania. Z odwołaniem się do tej zasady, w wyroku z 7 stycznia 2009 r., II CSK 411/08 Sąd Najwyższy przyjął, że odpowiedzialność wspólników spółki jawnej powstaje z chwilą powstania zobowiązania spółki. To stwierdzenie znajduje umocowanie także w art. 31 § 2 k.s.h., w którym ustawodawca postanowił, że subsydiarny charakter odpowiedzialności wspólników spółki cywilnej nie stoi na przeszkodzie do podjęcia działań stwierdzających jej istnienie, a takim działaniem jest wytoczenie powództwa przeciwko wspólnikowi o świadczenie należne wierzycielowi.

Zastosowanie art. 375 § 1 k.c. w odniesieniu do odpowiadających solidarnie spółki jawnej i jej wspólników za zobowiązania spółki oznacza tyle, że każdy z tych dłużników może podnosić wobec wierzyciela zarzuty przysługujące mu osobiście i zarzuty przysługujące wszystkim wspólnie, ale nie może podnosić tych zarzutów, które przysługują osobiście tylko poszczególnym innym dłużnikom.

Wyrok SN z dnia 18 października 2019 r., II CSK 790/18

Standard: 64064 (pełna treść orzeczenia)

Reżim właściwy dla zobowiązań solidarnych można stosować do relacji między spółką jawną i jej wspólnikami jeżeli nic innego nie wynika z przepisów szczególnych, a za takie trzeba uznać art. 31 i 35 k.s.h. W art. 31 k.s.h., stanowiącym lex specialis w stosunku do art. 33[1] § 2 k.c., ustawodawca nadał subsydiarny charakter solidarnej odpowiedzialności wspólników spółki jawnej za jej zobowiązania wobec wierzycieli spółki. Oznacza to, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku osobistego wspólnika dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Jeśli ustawa czyni pewne podmioty solidarnie odpowiedzialnymi za zobowiązanie, to ich odpowiedzialność powstaje już z chwilą powstania zobowiązania. Z odwołaniem się do tej zasady, w wyroku z 7 stycznia 2009 r., II CSK 411/08 Sąd Najwyższy przyjął, że odpowiedzialność wspólników spółki jawnej powstaje z chwilą powstania zobowiązania spółki.

Przewidziana w art. 22 § 2 k.s.h. solidarność ma swoisty charakter, gdyż jej skutki zostały w pierwszej kolejności określone w przepisach szczególnych, tj. w kodeksie spółek handlowych, a nie w przepisach kodeksu cywilnego, w szczególności co do możliwości zgłoszenia zarzutów przez wspólnika wobec wierzycieli spółki.

Nie ma wątpliwości, że wspólnikowi przysługują zarzuty osobiste wobec wierzyciela (art. 375 § 1 k.c. w związku z art. 22 § 2 i art. 2 k.s.h.), jednak zarzuty wynikające z umowy podstawowej łączącej spółkę jawną z wierzycielem nie są zarzutami osobistymi wspólnika; są to zarzuty przysługujące spółce, na które może się on powołać tylko z mocy art. 35 § 1 k.s.h., „przejęte” od spółki w ramach odpowiedzialności za cudzy dług. Ta pochodność zarzutów oznacza, że muszą one rzeczywiście przysługiwać spółce w chwili zgłoszenia ich wobec wierzyciela.

Ze względu na ukształtowany w kodeksie spółek handlowych sposób obrony wspólnika, wyłączony został art. 372 k.c. w odniesieniu do zarzutu przedawnienia, należy bowiem przyjąć, że ma on charakter przepisu ogólnego wobec szczególnego unormowania zamieszczonego w art. 35 § 1 k.s.h.

Wyrok SN z dnia 16 czerwca 2010 r., I CSK 453/09

Standard: 46147 (pełna treść orzeczenia)