Zastosowanie art. 124 ust. 1 zd. 2 Pr.Up. w upadłości konsumenckiej
Przymusowa rozdzielność w zw. z ogłoszeniem upadłości jednego z małżonków (art. 53 k.r.o. i art. 124 – art. 126 Pr.Up.) Wniosek o upadłość konsumencką; odpowiednie stosowanie przepisów (art. 491[2] pr.up.)
Z dniem ogłoszenia upadłości małżonka, nieprowadzącego działalności gospodarczej (art. 491[1] i nast. ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe, jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 498 ze zm.), pozostającego w ustroju wspólności majątkowej, między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, a majątek wspólny, którego podział nie jest dopuszczalny, wchodzi do masy upadłości.
Za stosowaniem art. 124 ust. 1 p.u. wprost jednoznacznie przemawia wykładnia historyczna oraz zmiany prawa upadłościowego dokonane ustawą z dnia 30 sierpnia 2019 r. Analiza zmian legislacyjnych w prawie upadłościowym w ciągu wielu lat funkcjonowania wskazuje, że istniejące rozwiązanie jest świadomą decyzją ustawodawcy, który w sposób odrębny w stosunku do zasad ogólnych traktuje zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym.
Konstrukcje upadłości przedsiębiorcy i konsumenta są podobne; wszystkie opisywane w doktrynie dysfunkcje analizowanej regulacji odnoszą się zarówno do małżonka upadłego nieprowadzącego działalności gospodarczej, jak i do przedsiębiorcy, samoistnie nie uzasadniają tezy, że art. 124 ust. 1 zdanie drugie w upadłości konsumenckiej nie powinien być stosowany wprost.
Upadłość konsumencka ma zastosowanie również do osób fizycznych, które prowadziły działalność gospodarczą. Nie ma istotnych racji, dla których małżonkowie tych osób mają być w odmiennej sytuacji w zakresie statusu prawnego majątku wspólnego, niż małżonkowie osób, które nadal prowadzą taką działalność.
W wyjątkowych wypadkach, w razie stwierdzenia złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, prowadzącego do rażącego pokrzywdzenia małżonka upadłego, nie można wykluczyć korekty niesprawiedliwych rezultatów przez skorzystanie z instytucji nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 k.c.). Prawo upadłościowe jest wprawdzie sądowym postępowaniem cywilnym, ale norma art. 124 ust. 1 zdanie drugie p.u. ma charakter materialnoprawny.
Uchwała SN z dnia 16 grudnia 2019 r., III CZP 7/19
Standard: 45660 (pełna treść orzeczenia)