Bezskuteczność rozdzielności majątkowej w stosunku do masy upadłości (art. 125 Pr.Up.)

Z art. 125 ust. 1 i 3 pr. wynika, że jeżeli rozdzielność majątkowa powstała m.in. w wyniku rozwodu w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jest ona bezskuteczna wobec masy upadłości, chyba że pozew został złożony co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Unormowanie to - w odniesieniu do rozwodu - nieściśle posługuje się pojęciem "rozdzielność majątkowa", zważywszy, że skutkiem rozwodu nie jest powstanie rozdzielności majątkowej, lecz wyjście z ustroju majątkowego małżeńskiego w ogólności. Niemniej jednak istota tego przepisu sprowadza się do tego, że w razie ustania wspólności majątkowej w określonych w nim okolicznościach, składniki majątkowe, które wchodziły w skład wspólności, należy traktować tak, jakby były nią objęte w dalszym ciągu w chwili ogłoszenia upadłości, z konsekwencjami określonymi w art. 124 ust. 1 i 3 pr. upadł.

Przepis ten - na zasadzie wyjątku i przy wykorzystaniu konstrukcji bezskuteczności względnej - rozciąga zatem następstwa określone w art. 124 pr. upadł. na przypadek, w którym w chwili ogłoszenia upadłości wspólność majątkowa już nie istniała w rezultacie uprzedniego rozwodu (separacji, ubezwłasnowolnienia).

Wnioskując a contrario, jeżeli jednak przesłanki tego przepisu nie są spełnione, wyjście ze wspólności majątkowej m.in. w konsekwencji rozwodu, jest skuteczne wobec masy upadłości. Oznacza to, że do masy upadłości nie wchodzą w takim przypadku wszystkie przedmioty, które były objęte wspólnością majątkową małżonków, lecz tylko majątek upadłego (art. 62 pr. upadł.), w tym - jeżeli nie dokonano jeszcze podziału majątku po ustaniu wspólności - jego udział w przedmiotach majątkowych wchodzących uprzednio w skład majątku wspólnego. Nie ma także przeszkód do wszczęcia postępowania sądowego o podział majątku po ustaniu wspólności ustawowej (art. 46 k.r.o. w związku z art. 566-567 k.p.c.).

Postanowienie SN z dnia 9 listopada 2018 r., V CSK 615/17

Standard: 45653 (pełna treść orzeczenia)