Kontradyktoryjne procedowanie w zw. ze stwierdzeniem abuzywnych postanowień umowy

Zasadę kontradyktoryjności należy interpretować w ten sposób, że: jeżeli sąd krajowy stwierdza z urzędu nieuczciwy charakter warunku zamieszczonego w umowie przewozu zawartej między pasażerem lotniczym a przewoźnikiem lotniczym w związku z powództwem o odszkodowanie wniesionym przeciwko temu przewoźnikowi przez spółkę handlową będącą cesjonariuszem roszczenia owego pasażera o odszkodowanie wobec tego przewoźnika, to sąd ten nie jest zobowiązany do poinformowania o tym rzeczonego pasażera ani do zwrócenia się do niego z pytaniem, czy zamierza on powołać się na nieuczciwy charakter tego warunku lub wyraża zgodę na jego stosowanie. Sąd ten powinien natomiast poinformować o tym strony toczącego się przed nim sporu, aby dać im możliwość przedstawienia odpowiednich argumentów w ramach kontradyktoryjnej debaty i aby upewnić się, czy spółka handlowa będąca cesjonariuszem życzy sobie wyłączenia zastosowania wspomnianego warunku.

Wyrok TSUE z dnia 11 kwietnia 2024 r., C-173/23

Standard: 82857 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą wykonywanie praw, które konsument wywodzi z tej dyrektywy, jest uzależnione od złożenia przez tego konsumenta przed sądem oświadczenia, w którym twierdzi on, że 

- nie wyraża zgody na utrzymanie w mocy tego warunku, 

- jest świadomy z jednej strony faktu, że nieważność wspomnianego warunku pociąga za sobą nieważność wspomnianej umowy, a z drugiej – konsekwencji tego uznania nieważności, 

- wyraża zgodę na uznanie tej umowy za nieważną.

Zastrzeżona dla konsumenta możliwość sprzeciwienia się stosowaniu dyrektywy 93/13 nie może być rozumiana w ten sposób, że nakłada na niego, w celu dochodzenia praw, które wywodzi z tej dyrektywy, pozytywny obowiązek powołania się na przepisy tej dyrektywy w drodze sformalizowanego oświadczenia złożonego przed sądem.

Możliwość ta polega bowiem wyłącznie na pozostawionej konsumentowi, po poinformowaniu go przez sąd krajowy, ewentualności niepodnoszenia nieuczciwego i niewiążącego charakteru warunku umownego, wyrażając w ten sposób dobrowolną i świadomą zgodę na dany warunek umowny (zob. podobnie wyrok z dnia 3 października 2019 r., Dziubak, C-260/18). Możliwość podjęcia takiej czynności, która stanowi zrzeczenie się możliwości powołania się na ochronę przewidzianą w dyrektywie 93/13, sama w sobie oznacza, że konsument korzysta od razu z tej ochrony.

Art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 wymaga, aby nieuczciwe warunki nie były wiążące dla konsumentów, przy czym taki skutek nie może zostać zawieszony albo uzależniony od spełnienia przesłanek przewidzianych przez prawo krajowe lub wynikających z orzecznictwa krajowego.

W związku z tym art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 stoi na przeszkodzie wykładni prawa krajowego, zgodnie z którą w celu dochodzenia praw, które wywodzi z tej dyrektywy, konsument jest zobowiązany do złożenia przed sądem sformalizowanego oświadczenia.

Wyrok TSUE z dnia 7 grudnia 2023 r., C-140/22

Standard: 82293 (pełna treść orzeczenia)