Realizacja zabezpieczenia hipotecznego na drodze procesu o zapłatę

Celem art. 75 ustawy o księgach wieczystych i hipotece jest uregulowanie trybu, w którym wierzyciel hipoteczny powinien ubiegać się o uzyskanie zaspokojenia. Artykuł 75 u.k.w.h. nie zmienia reguł przeprowadzania egzekucji sądowej i administracyjnej, w szczególności w zakresie tytułów, które mogą stanowić ich podstawę.

Uchwała SN z dnia 25 października 2023 r., III CZP 2/23

Standard: 76510 (pełna treść orzeczenia)

Choć charakter prawny odpowiedzialności właściciela nieruchomości obciążonej hipoteką wywołuje kontrowersje, w orzecznictwie konsekwentnie przyjmuje się, że realizacja zabezpieczenia hipotecznego w postępowaniu sądowym wymaga wytoczenia przeciwko właścicielowi obciążonej nieruchomości powództwa o zapłatę.

Warunkiem skuteczności powództwa przeciwko właścicielowi obciążonej nieruchomości jest z reguły wymagalność zabezpieczonej wierzytelności (por. jednak art. 92 u.k.w.h.).

Zgodnie z art. 78 ust. 1 u.k.w.h., jeżeli wymagalność wierzytelności hipotecznej zależy od wypowiedzenia, a właściciel nieruchomości obciążonej nie jest dłużnikiem osobistym, wypowiedzenie powinno być dokonane także w stosunku do niego. Przepis ten, ustanawiając wyjątek od zasady akcesoryjności, służy wzmocnieniu pozycji właściciela obciążonej nieruchomości, niebędącego dłużnikiem osobistym, przez zapobiegnięcie zaskakiwaniu go czynnościami zmierzającymi do zaspokojenia długu z nieruchomości. Gdy właściciel obciążonej nieruchomości nie jest dłużnikiem zabezpieczonej wierzytelności, oświadczenie to nie ma charakteru wypowiedzenia wierzytelności w ścisłym tego słowa znaczeniu (por. wyrok SN z dnia 30 maja 2014 r., III CSK 204/13, w którym rozróżniono wypowiedzenie w ramach stosunku umownego kierowane wobec dłużnika osobistego i „wypowiedzenie”, którego adresatem jest osoba ponosząca odpowiedzialność rzeczową), jest jednak konieczne do zaktualizowania powinności właściciela nieruchomości wynikającej ze stosunku hipoteki.

Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2023 r., II CSKP 491/22

Standard: 72337 (pełna treść orzeczenia)