Odszkodowania od uprawnionego do lokalu socjalnego w okresie od wygaśnięcia najmu do uprawomocnienia się wyroku eksmisyjnego

Osoby uprawnione do lokalu socjalnego, o których mowa w art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266 ze zm.), w okresie od wygaśnięcia stosunku najmu do uprawomocnienia się wyroku eksmisyjnego opłacają odszkodowanie według zasad określonych w art. 18 ust. 1 i 2 przytoczonej ustawy.

Artykuł 18 ust. 1 u.o.p.l. jest przepisem szczególnym w stosunku, zależnie od przyjętej koncepcji charakteru przewidzianej w nim odpowiedzialności, do przepisów regulujących generalne zasady odpowiedzialność kontraktowej (art. 471 k.c.) i tzw. roszczeń uzupełniających (art. 224 i 225 k.c.). Wskazuje na to jego treść i lokalizacja w szczególnej w stosunku do Kodeksu cywilnego ustawie. Pogląd taki jest wyrażany również w literaturze. Przepis ten stanowi szczególną regulację dotyczącą rekompensaty za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego. Nie powinien on zatem być interpretowany – w myśl paremii exceptionis non sunt extendendae – rozszerzająco ani też stosowany analogicznie. Rozwinięciem tego przepisu są jego ustępy drugi i trzeci. Wskazują na to jego treść i struktura art. 18 u.o.p.l. Artykuł 18 ust. 2 nawiązuje do ustępu pierwszego, z kolei ustęp trzeci do ustępów pierwszego i drugiego. Łącznie tworzą one pewną normatywną całość.

Z art. 18 ust. 1 u.o.p.l. wynika zasada pełnej rekompensaty uszczerbku majątkowego. Wspomniana rekompensata jest możliwa, z powodu z natury rzeczy niemożliwej restytucji naturalnej, tylko w formie odszkodowania.

Reguła, że wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco dotyczy nie tylko art. 18 ust. 1 u.o.p.l., ale również jego rozwinięcia, a więc ustępów drugiego i trzeciego jako integralnych składników całego art. 18 u.o.p.l.

Przepisy art. 18 ust. 2 i 3 u.o.p.l. znajdują zastosowanie tylko w wypadkach w nich uregulowanych. Dotyczy to zwłaszcza art. 18 ust. 3 u.o.p.l., który we wskazanych w nim okolicznościach nakazuje - co podkreśla się także w literaturze – ustalać wyjątkowo odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby opłacane, gdyby stosunek najmu nie wygasł. Przepis ten ogranicza wyraźnie przysługujące właścicielowi odszkodowanie za zajmowanie jego lokalu bez tytułu prawnego w stosunku do sytuacji uregulowanej w art. 18 ust. 1 i 2 p.u.o.p.l. Warunkiem prawnym jego zastosowania jest orzeczenie eksmisji ze wstrzymaniem jej wykonania do czasu dostarczenia lokalu zamiennego albo socjalnego.

Wprawdzie przesłanka uprawnienia do lokalu zamiennego albo socjalnego może powstać na długo przed wydaniem wspomnianego wyroku eksmisyjnego (art. 14, art. 23 ust. 2 i art. 24 u.o.p.l.), jednakże samo uprawnienie do takiego lokalu powstaje dopiero z chwilą uprawomocnienia się tego wyroku (art. 14 u.o.p.l.).

Uchwała SN z dnia 6 grudnia 2012 r., III CZP 72/12

Standard: 45318 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy