Powództwo właściciela o wydanie nieruchomości a przerwa biegu przedawnienia

Wykładając art. 123 § 1 pkt 1 k.c. przede wszystkim należy wskazać, że mowa w nim o roszczeniach wynikających ze stosunków zobowiązaniowych o charakterze względnym, podlegających przedawnieniu w układzie podmiotowym wierzyciel - dłużnik, podczas gdy powództwo właściciela o wydanie nieruchomości, jako oparte na prawie rzeczowym o charakterze bezwzględnym, nie ulega przedawnieniu (art. 223 § 1 k.c.).

Zachodzi ponadto znacząca różnica następstw upływu terminu, polegająca przy przedawnieniu roszczeń na ich utracie, a ściśle na przekształceniu zobowiązania w zobowiązanie naturalne, przy zasiedzeniu zaś na nabyciu prawa przez osobę trzecią (posiadacza samoistnego) z mocy ustawy, w sposób pierwotny, nawet bez woli i wiedzy doprowadzenia do takiego skutku oraz bez konieczności podejmowania jakichkolwiek czynności.

O ile „czynność przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia” przez wierzyciela zmierza do uzyskania zaspokojenia i przeciwdziała pozbawieniu zaskarżalności ściśle określonego roszczenia, o tyle akcja wydobywcza podejmowana jest w celu pozbawienia posiadacza władztwa nad nieruchomością, a jedynie pośrednio zapobiega wystąpieniu kwalifikowanego skutku w postaci zasiedzenia.

Wynikająca z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. skuteczność legitymacji wierzyciela dla przerwania biegu terminu przedawnienia biegnącego na korzyść dłużnika nie budzi wątpliwości, w przeciwieństwie do osoby dochodzącej roszczenia windykacyjnego. Z ustawy nie wynika wprost, który podmiot jest uprawniony do podjęcia akcji wydobywczej powodującej przerwę biegu zasiedzenia i w jakim zakresie może do niej doprowadzić.

Roszczenie o wydanie nieruchomości może mieć charakter petytoryjny, posesoryjny lub obligacyjny.

Roszczenia wynikające z tytułu posesoryjnego lub obligacyjnego, niebędące środkami dochodzenia prawa rzeczowego, nie powodują przerwy biegu zasiedzenia. Wyjątek dotyczy sytuacji, w której właściciel nieruchomości, mający ochronę petytoryjną i posesoryjną, zmierzając do odzyskania posiadania, wytacza przeciwko posiadaczowi roszczenie posesoryjne i, w następstwie jego uwzględnienia, odzyskuje faktyczne władztwo nad rzeczą przed upływem terminu zasiedzenia.

Uchwała SN (7) z dnia 17 kwietnia 2018 r., III CZP 100/17

Standard: 45222 (pełna treść orzeczenia)