Posiedzenie jawne przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość (art. 151 § 2 k.p.c.)

Uczestnicy postępowania nieprocesowego nie mogą brać udziału w rozprawie przy użyciu środków komunikacji elektronicznej w sposób nieprzewidziany w art. 151 § 2 w związku z art. 13 § 2 i art. 514 k.p.c.

Art. 151 § 2. Przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia jawnego przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość. W takim przypadku uczestnicy postępowania mogą brać udział w posiedzeniu sądowym, gdy przebywają w budynku innego sądu albo w zakładzie karnym lub areszcie śledczym, gdy są pozbawieni wolności, i dokonywać tam czynności procesowych, a przebieg czynności procesowych transmituje się z sali sądowej sądu prowadzącego postępowanie do miejsca pobytu uczestników postępowania oraz z miejsca pobytu uczestników postępowania do sali sądowej sądu prowadzącego postępowanie. W miejscu przebywania osoby pozbawionej wolności w czynnościach procesowych bierze udział przedstawiciel administracji zakładu karnego lub aresztu śledczego, pełnomocnik, jeżeli został ustanowiony, oraz tłumacz, jeżeli został powołany.

Uczestnicy przebywający poza siedzibą sądu prowadzonego postępowanie mogą brać udział w posiedzeniu jawnym tego sądu tylko wtedy, gdy przebywają w budynku innego sądu. Wymaganie to jest związane z koniecznością zagwarantowania rzetelności i powagi postępowania, w tym pewności identyfikacji osób biorących udział w czynności oraz bezpieczeństwa przesyłu danych. Obecność w innym sądzie -w budynku (siedzibie) innego sądu (por. art. 54, 94 i 175dc ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 52) - jest wymaganiem bezwzględnym, co wynika wprost nie tylko z art. 151 § 2 k.p.c., ale także z przebiegu dyskusji poprzedzającej wejście w życie -zmieniającej ten przepis - ustawy z dnia z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy -Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1311), w czasie której proponowano odstąpienie od omawianego wymagania, jednak projektodawca stanowczo tej propozycji nie przyjął. Inaczej mówiąc, współcześnie uczestnicy postępowania nieprocesowego nie mogą brać udziału w rozprawie przy użyciu środków komunikacji elektronicznej w sposób nieprzewidziany w art. 151 § 2 w związku z art. 13 § 2 i art. 514 k.p.c. Oznacza to, że idąca tropem wniosku uczestnika sugestia Sądu Okręgowego rozluźnienia surowych wymagań art. 151 § 2 k.p.c. nie może być uznana za wniosek de interpretatione ferenda, lecz jako postulat de lege ferenda.

Wychodząc naprzeciw wnioskowi uczestnika Sąd Okręgowy może także rozważyć ewentualne zastosowanie art. 1130 § 1, art. 1131[1] i 1135[4] k.p.c. (por. rozporządzenie Rady (WE) nr 1206/2001 z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych. Dz.Urz. WE L 174 z dnia 27 czerwca 2001 r., s. 1). Można przyjąć, że umożliwienie udziału przez osobę przebywającą za granicą za pomocą środków porozumiewania się na odległość w posiedzeniu, które odbywa się w Polsce, stanowi inną czynność w rozumieniu art. 1130 k.p.c., zatem do tej czynności odpowiednie zastosowanie miałby art. 1131 k.p.c. W szczególności miałby odpowiednie zastosowanie § 6 tego przepisu, zgodnie z którym w przypadkach wskazanych w § 1–5 sąd może postanowić, w porozumieniu z sądem lub innym organem państwa wezwanego, że przeprowadzenie dowodu, którego charakter się temu nie sprzeciwia, nastąpi przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających obecność lub udział w dokonaniu tej czynności albo jej dokonanie na odległość. Sąd zatem powinien co najmniej powiadomić właściwy sąd państwa wezwanego o zamiarze przeprowadzenia posiedzenia z udziałem uczestnika przebywającego w tym kraju za pomocą środków porozumienia się na odległość, aby możliwe było spełnienie wymagania „porozumienia” z innym sądem lub organem.

Postanowienie SN z dnia 8 listopada 2019 r., III CZP 13/19

Standard: 44957 (pełna treść orzeczenia)