Odszkodowanie ryczałtowe

Nieraz ścisłe udowodnienie wysokości szkody może napotykać poważne trudności, a nawet być niemożliwe. Niekiedy zaś może wystąpić potrzeba przyspieszenia lub uproszczenia rozliczeń między stronami. Dlatego prawo w pewnych przypadkach ułatwia dowód szkody w określonym rozmiarze (art. 299 § 2 k.s.h. - zob. też uchwałę SN z dnia 7 listopada 2008 r., III CZP 72/08) lub pozwala sądowi na zasądzenia stosownego odszkodowania (art. 446 § 3 k.c.) bądź odszkodowania w wysokości stosownej sumy (art. 322 k.p.c.) albo przyznaje poszkodowanemu odszkodowanie w postaci zryczałtowanej (zadatek – art. 394 k.c.; odsetki za opóźnienie – art. 481 k.c. i art. 7 oraz 8 ustawy z dnia 8 marca o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, Dz. U. 2013.403; kara umowna - art. 483 k.c.; równowartość lub wielokrotność stosownego wynagrodzenia - art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz. U. 2006.90.631 ze zm. – dalej: „pr. aut.”, art. 11 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych, Dz. U. 2001.128.1402 ze zm. - dalej: „u.o.b.d.”, art. 36a ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin, Dz. U. 2003.137.1300 ze zm. - dalej: u.o.p.o.r., art. 287 ust. 1 pkt 2 i art. 296 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej, Dz. U. 2003.119.1117 ze zm.; określone wynagrodzenie za pracę - art. 183d, 471, 50 i 58 k.p.).

W przypadkach zryczałtowanego odszkodowania - niektórych przynajmniej - nie można wykluczyć, że przypadające poszkodowanemu świadczenie przewyższy wysokość doznanej przez niego rzeczywiście szkody. Niemniej jednak na ogół i w tych przepadkach chodzi przede wszystkim o kompensatę szkody, którą tu tylko, z wspomnianych przyczyn, upraszcza się w pewnym stopniu. Również zatem i tu podstawowe znaczenie ma funkcja kompensacyjna świadczenia przypadającego poszkodowanemu. Jego wysokość, choć może wykroczyć poza granice szkody, pozostaje w zasadzie w istotnym związku z rozmiarem szkody (por. orzeczenia SN z dnia 10 lutego 2000 r., II CKN 725/ 98, i 21 września 2007 r., V CSK 139/07).

Postanowienie SN z dnia 11 października 2013 r., I CSK 697/12

Standard: 44809 (pełna treść orzeczenia)

Jedną z podstawowych zasad polskiego prawa cywilnego jest – wynikająca z art. 361 § 2 k.c. – zasada pełnego odszkodowania. Wprawdzie nie ma ona charakteru bezwzględnie obowiązującego, jednakże możliwość innego uregulowania zakresu szkód podlegających naprawieniu nie oznacza, że strony mogą za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym ustalić zryczałtowane odszkodowanie, bez ustalenia zakresu naprawianej szkody. Nawet po ograniczeniu zakresu szkody (np. do strat) odszkodowanie powinno odpowiadać ograniczonemu zakresowi szkody. Wprawdzie ustalenie zryczałtowanego odszkodowania jest możliwe w ramach instytucji kary umownej (art. 483 i art. 484 k.c.) czy zadatku (art. 394 k.c.), jednakże są to rozwiązania szczególne, niezwiązane z odpowiedzialnością deliktową .

Wyrok SN z dnia 15 czerwca 2007 r., V CSK 68/07

Standard: 47178 (pełna treść orzeczenia)

Jeżeli - z woli ustawodawcy - roszczenie ma charakter odszkodowania zryczałtowanego, zgłoszenie przez pracownika w pozwie lub w piśmie procesowym żądania odszkodowania przewidzianego w art. 56 § 1 związku z art. 58 § 1 k.p., bez wymienienia kwoty odszkodowania, spełnia warunek wezwania dłużnika do wykonania świadczenia. Wysokość odszkodowania zależy bowiem od określonych ustawowo kryteriów obiektywnych, takich jak długość okresu wypowiedzenia oraz wysokość wynagrodzenia pracownika (obliczonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy). W konsekwencji wiadomo, czego może żądać pracownik i do czego jest obowiązany pracodawca, gdy pracownik zgłasza roszczenie o odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Uchwała SN z dnia 6 marca 2003 r., III PZP 3/03

Standard: 52829 (pełna treść orzeczenia)