Kontroler biletów autobusowych jako funkcjonariusz publiczny

Kontrolerzy są z reguły pracownikami (przewoźnika, albo innego podmiotu związanego z nim stosowną umową), zatrudnionymi na podstawie umów o pracę, albo działającymi na podstawie umów zlecenia i nie są funkcjonariuszami żadnej ze służb powołanych do ochrony bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego. Sąd Najwyższy wyraźnie stwierdził, że nie są oni funkcjonariuszami publicznymi w rozumieniu art. 115 § 13 pkt 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.), a zatem nie podlegają szczególnej ochronie (wynikającej m.in. z art. 148 § 3, art. 222, art. 223, art. 224 § 2, czy art. 226 § 1 k.k.) i to nawet, jeśli są pracownikami samorządu terytorialnego, uprawnionymi do kontroli biletów w pojazdach publicznego transportu zbiorowego (postanowienie Sądu Najwyższego z 25 września 2013 r., sygn. akt I KZP 9/13, OSNKW nr 10/2013, poz. 85). Niczego w tym kontekście nie zmienia fakt, że w określonych okolicznościach - jeśli dokonują kontroli biletów w środkach komunikacji publicznej należących do przewoźnika utworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego ze środków publicznych, w ramach gospodarki komunalnej prowadzonej w formie spółki prawa handlowego - kontrolerzy pełnią funkcję publiczną w rozumieniu art. 228 § 1 k.k., w związku z czym odpowiadają karnie za przyjęcie korzyści majątkowej (postanowienie Sądu Najwyższego z 23 października 2003 r., sygn. akt IV KK 265/02, OSNKW nr 2/2004, poz. 17). W świetle powyższego łatwo dostrzec, że uregulowanie nadające przewoźnikom i kontrolerom uprawnienia o charakterze władczym wobec podróżnych wyraźnie wykracza poza cywilnoprawne ramy umowy przewozu.

Wyrok TK z dnia 28 lipca 2014 r., K 16/12, OTK-A 2014/7/78, Dz.U.2014/1051

Standard: 3962 (pełna treść orzeczenia)