Dowód prima facie w zakresie ustalenia utraconych korzyści

Dyferencjacyjna metoda określania szkody nakazuje więc odtworzenie hipotetycznie najbardziej prawdopodobnego modelu zdarzeń pozbawionego elementu sprawczego szkody i ustalenia jego wpływu na stan majątkowy poszkodowanego, a następnie jego porównania ze stanem powstałym w rezultacie zadziałania przyczyny, która szkodę wywołała. Poziom prawdopodobieństwa fikcyjnego przebiegu zdarzeń musi być tak wysoki, że nakazuje w świetle osiągnięć wiedzy i przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego wykluczyć możliwe alternatywne modele i uznać, że wypadki najpewniej potoczyłyby się według przyjętej hipotezy. Ze względu na cel tworzenia alternatywnego świata zdarzeń hipotetycznych musi on w maksymalnym stopniu odtwarzać rzeczywistość w całej jej złożoności.

Stosowanie ułatwień dowodowych w formie dowodu prima facie, nie jest w tym wypadku możliwe, ponieważ istotą tego dowodu, stosowanego w systemach anglosaskich i ostrożnie adaptowanego w prawie polskim, ze wskazaniem jako jego źródła normatywnego art. 231 k.p.c., jest ułatwienie poszkodowanemu, mającemu słabszą pozycję względem podmiotu wskazanego jako sprawca szkody, wykazanie niedbalstwa w działaniu sprawcy w sytuacji, kiedy niemożliwe jest przeprowadzenie pewnego dowodu jego niestaranności, a szkoda nie powstałaby, gdyby dołożono należytej staranności, została spowodowana w czasie, kiedy poszkodowany był bierny i znajdował się pod kontrolą podmiotu wskazywanego jako sprawca szkody, zaś okoliczności „mówią za siebie - res ipsa loquitur" wskazując na dopuszczenie się niedbalstwa.

Dowód prima facie służy przeniesieniu na stronę przeciwną, która zna okoliczności towarzyszące powstaniu szkody i może je wykazać, ciężaru wykazania prawidłowości i staranności swojego działania. Jego rolą jest więc ułatwienie wykazania odpowiedzialności za zdarzenie sprawcze, a nie jej rozmiaru, ani związku przyczynowego pomiędzy tym zdarzeniem a szkodą. Są to okoliczności dotyczące poszkodowanego, który twierdzi, że poniósł określona szkodę, wobec czego obowiązany jest wykazać jej powstanie i związek z przyczyną sprawczą według ogólnych reguł dowodzenia, które obejmują pełen zakres środków dowodowych i domniemań przewidzianych w przepisach prawa, w tym także domniemań faktycznych.

Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym możliwość wykorzystania szacunkowego określenia wysokości odszkodowania, spełniają kryteria wskazywane przez Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 13 lipca 2006 r. (V. Manfredi p-ko Lloyd Adriatico Assicurazioni SpA i in., C - 295, ECR 2006/7B/I-6619), polski system prawny przewiduje odpowiedzialność odszkodowawczą także za utratę korzyści w wyniku naruszenia przepisów dotyczących konkurencji, tak samo jak w innych wypadkach odpowiedzialności odszkodowawczej, zaś ochrona prawna oparta na założeniu, że jej skutkiem nie może być wzbogacenie uprawnionego została zaakceptowana przez Trybunał Sprawiedliwości jako właściwa (pkt. 89 - 100 wyroku). 

Wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2014 r., I CSK 291/13

Standard: 44558 (pełna treść orzeczenia)