Przesłanki odszkodowania z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy UFG, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz pojazdu jest obowiązany do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem (m.in.) uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, a na podstawie art. 98 ust. 1 pkt 3 na Funduszu ciąży obowiązek zaspokojenia roszczeń z tytułu takiego ubezpieczenia, gdy posiadacz pojazdu mechanicznego, którym tę szkodę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej.

Odpowiedzialność ubezpieczyciela (Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego), wtórna w stosunku do odpowiedzialności posiadacza pojazdu, powstaje zarówno wtedy, gdy jest oparta na zasadzie ryzyka, jak i wtedy, gdy opiera się na zasadzie winy.

Wyrok SN z dnia 18 września 2019 r., IV CSK 292/18

Standard: 44525 (pełna treść orzeczenia)

Odszkodowanie od ubezpieczyciela przysługuje zatem jedynie wówczas, gdy odpowiedzialny za szkodę okaże się posiadacz lub kierujący pojazdem. Inaczej rzecz ujmując, aby roszczenie mogło być skutecznie skierowane do ubezpieczyciela, z przepisów prawa cywilnego musi wynikać, że odpowiedzialny jest któryś z podmiotów wymienionych w art. 34 ust. 1 u.u.o.

Podstawy odpowiedzialności posiadacza lub kierującego są określone przepisami Kodeksu cywilnego, np. art. 415, art. 430, art. 435 w zw. z art. 436 § 1 k.c. Spośród tych podstaw niewątpliwie największe znaczenie praktyczne mają art. 435 w zw. z art. 436 § 1 k.c., stosowane wówczas, gdy poszkodowany zdoła wykazać, że do wyrządzenia szkody doszło „przez ruch” mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody.

Sytuacje wymienione w art. 34 ust. 2 u.u.o., również związane z postojem pojazdu, zostają objęte zakresem działania art. 34 ust. 1 u.o.o. Oznacza to, że poszkodowanemu może wówczas przysługiwać odszkodowanie od ubezpieczyciela, mimo że szkoda nie została spowodowana przez ruch rozumiany jako przemieszczanie się pojazdu w przestrzeni. Również jednak w ww. przypadkach przypisanie ubezpieczycielowi obowiązku zapłaty odszkodowania wymaga uprzedniego stwierdzenia, że do odszkodowania jest obowiązany posiadacz lub kierujący pojazdem (art. 34 ust. 1 u.u.o.).

Z perspektywy poszkodowanego najbardziej dogodne jest opieranie takiej odpowiedzialności na zasadzie ryzyka i stosowaniu art. 435 w zw. z art. 436 § 1 k.c. Wymaga ono jednak udowodnienia, że do wyrządzenia szkody doszło przez ruch pojazdu, co może być wątpliwe, gdy szkoda powstaje w czasie, w którym samochód nie przemieszczał się lub wręcz, jak w okolicznościach niniejszej sprawy, trwał postój pojazdu.

Wyrok SN z dnia 23 maja 2019 r., II CSK 165/18

Standard: 44611 (pełna treść orzeczenia)