Odłączenie części z dotychczasowej nieruchomości i utworzenie dla niej nowej księgi wieczystej

Część nieruchomości może być odłączona tylko wtedy, gdy zostaną przedstawione dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości zarówno co do części odłączonej, jak i co do części pozostałej; nie narusza to przewidzianych w przepisach szczególnych ograniczeń podziału nieruchomości. W razie odłączenia części nieruchomości zakłada się dla niej osobną księgę wieczystą, chyba że ma ona być połączona z inną nieruchomością, dla której księga jest już prowadzona. O odłączeniu części nieruchomości zawiadamia się organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków.

Odłączenie części z dotychczasowej nieruchomości i utworzenie dla niej nowej księgi wieczystej wymaga nowego oznaczenia nowo powstałej, a nieraz i macierzystej nieruchomości. Trzeba tu odróżnić dwie sytuacje. Pierwsza z nich dotyczy odłączenia całej dotychczasowej działki bez zmiany jej konfiguracji (kształtu i obszaru). W takim wypadku prawidłowe oznaczenie nowej nieruchomości w nowo utworzonej księdze wymaga przedstawienia wyrysu z mapy ewidencyjnej i wypisu z rejestru gruntów, natomiast dokumenty te będą zbędne dla oznaczenia nieruchomości macierzystej, ponieważ wystarczy wykreślenie wydzielonej z niej działki, która jest uwidoczniona na mapie ewidencyjnej znajdującej się w księdze macierzystej. Sytuacja taka dotyczy wypadku, w którym odłączeniu ulega działka granicząca z resztą nieruchomości, jak też położona oddzielnie, tzn. niemająca wspólnej granicy z żadną działką pozostałą w dotychczasowej księdze nieruchomości macierzystej.

W wypadku dokonywania fizycznego podziału nieruchomości uprawniony geodeta sporządza mapę podziału ze stosownym wykazem zmian oznaczenia nieruchomości. Mapa ta jest dokumentem źródłowym, na podstawie którego wprowadza się w ewidencji gruntów odpowiednie zmiany. Wyrysy z mapy i wypisy z rejestru gruntów w swej treści odzwierciedlają tylko ten dokument. Gdy więc sądowi wieczystoksięgowemu zostaje przedłożona źródłowa mapa podziału, to potwierdzenie przez organ prowadzący księgę wieczystą, że naniesione na niej zmiany zostały wprowadzone do ewidencji gruntów, zwalnia sąd od dalszego badania tej okoliczności /por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2001 r., III CZP 47/00, według której: „Mapa podziału nieruchomości z wykazem zmian gruntowych może być podstawą dokonania wpisów w dziale pierwszym księgi wieczystej, jeżeli organ prowadzący ewidencję gruntów potwierdzi, że w ewidencji zostały dokonane zmiany zgodne z tym dokumentem"/.

Inaczej natomiast w sytuacji, w której odłączenie części nieruchomości połączone jest z geodezyjnym wydzieleniem i utworzeniem nowej działki, pozostała część nieruchomości ulega zmianie pod względem konfiguracji i obszaru tak dalece, że nie znajduje to odbicia na znajdującej się w aktach dotychczasowej księgi mapie ewidencyjnej. W takim wypadku niezbędne jest przedstawienie nowego wyrysu z mapy ewidencyjnej i wypisu z rejestru gruntów zarówno co do części odłączonej, jak i co do części pozostałej. Inaczej bowiem nie byłoby możliwe oznaczenie ani nowej, ani pozostałej po odłączeniu nieruchomości.

Orzeczenie o założeniu nowej księgi wieczystej może zapaść tylko wtedy, gdy wnioskodawca przedstawi odpowiednie dokumenty geodezyjne uzasadniające wpis w tej księdze w dziale I-O „Oznaczenie nieruchomości". Chodzi o dokumenty dające podstawę do identyfikacji odłączonej działki.

Postanowienie SN z dnia 18 lutego 2005 r., V CK 505/04

Standard: 44252 (pełna treść orzeczenia)