Opinia psychiatryczna i psychologiczna sporządzona w trakcie postępowania wykonawczego

Z treści art. 9 upwozp wynika, iż opinia psychiatryczna i psychologiczna o stanie zdrowia osoby, której dotyczy ma być sporządzona w trakcie postępowania wykonawczego. Ustawa nie określa dokładnych ram czasowych sporządzenia takiej opinii. Zazwyczaj opinia taka będzie sporządzana pod koniec odbywania kary. Trybunał nie dostrzega jednak konieczności określenia przez ustawodawcę dokładniejszych ram czasowych sporządzania takiej opinii. Nie jest to zasadny postulat z tego względu, że sam charakter zaburzeń osobowości stanowiących podstawę do złożenia wniosku o zastosowanie wobec skazanego jednego z dwóch środków prewencyjno-terapeutycznych przewidzianych ustawą z 2013 r. (nadzór prewencyjny albo izolacja w Ośrodku) wskazuje, iż nie mają one charakteru okresowego.

Zaburzenia, o których mowa w art. 1 upwozp są na tyle trudnymi w psychoterapii zaburzeniami osobowości, że nie sposób racjonalnie zakładać, że ustępują one (lub słabną) jedynie z racji odbywania kary pozbawienia wolności, nawet odbywanej w systemie terapeutycznym. Tezę tę należy odnieść również do upośledzeń umysłowych.

Ratio legis upwozp przemawia również za tym, by art. 1 pkt 2 upwozp odczytywać w ten sposób, że zaburzenia osobowości, w takich przypadkach z reguły głębokie oraz wieloczynnikowo uwarunkowane, preferencji seksualnych albo upośledzenie umysłowe, o których mowa jest w tym przepisie, mają charakter tak nasilony i tak długotrwały, że pojawiły się przed odbywaniem kary, przyczyniając się do popełnienia przez osobę przestępstwa i nie ustępują przez cały czas postępowania wykonawczego.

Taka interpretacja art. 9 w związku z art. 1 pkt 2 ustawy z 2013 r. prowadzi do wniosku, że brak wskazania dokładnego terminu sporządzenia opinii, o których mowa jest w art. 9 upwozp nie stanowi naruszenia zasad prawidłowej legislacji rekonstruowanych z art. 2 Konstytucji.

Skoro określony w art. 9 upwozp wniosek dyrektora zakładu karnego tylko inicjuje postępowanie zmierzające do ustalenia, czy skazany objęty wnioskiem jest osobą stwarzającą zagrożenie, zatem nie przesądza o jego sytuacji prawnej po odbyciu kary pozbawienia wolności. Jego sytuację kształtuje dopiero prawomocne postanowienie sądu w przedmiocie uznania za osobę stwarzającą zagrożenie, wydane między innymi na podstawie sporządzonej na użytek wyłącznie tego postępowania sądowego opinii biegłych. Dlatego brak określenia w tym przepisie terminu wydania w postępowaniu wykonawczym opinii psychiatrycznej i psychologicznej nie narusza zasady poprawnej legislacji, a w konsekwencji także prawa do wolności osobistej osoby, której wniosek dotyczy.

Z tej racji Trybunał stwierdza, że art. 9 w związku z art. 1 pkt 2 i 3 upwozp w zakresie, w jakim nie określa terminu wydania w postępowaniu wykonawczym opinii psychiatrycznej i psychologicznej o stanie zdrowia stanowiącej następnie podstawę wniosku dyrektora zakładu karnego do właściwego sądu o uznanie osoby, której dotyczy wniosek, za osobę stwarzającą zagrożenie, jest zgodny z art. 41 ust. 1 Konstytucji.

Wyrok TK z dnia 23 listopada 2016 r., K 6/14

Standard: 44096 (pełna treść orzeczenia)