Grupowe roszczenie procesowe

Warunkiem wszczęcia postępowania grupowego jest (oprócz spełnienia przesłanki podmiotowej) dochodzenie roszczeń spełniających przesłanki wskazane w art. 1 ust. 1 ustawy z 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Dochodzone roszczenia muszą być jednorodne, czyli jednego rodzaju oraz oparte na jednakowej podstawie faktycznej.

Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń (Postanowienie SA w Gdańsku z dnia 14 maja 2013 r., I ACz 464/13).

Zatem istotą postępowania grupowego jest wspólność przejawiająca się w żądaniu, które musi być typowe (wspólne) dla wszystkich roszczeń. Żądanie zgłaszane przez reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym musi być zatem typowe dla całej grupy, którą reprezentuje. Wskazany warunek oznacza, że sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa. Roszczenia muszą być jednego rodzaju (jednorodzajowość roszczeń), gdyż tylko wówczas możliwe jest zgłoszenie wspólnego żądania

Należy pokreślić, że pojęcie "roszczenie" - użyte w art. 1 cytowanej ustawy występuje w znaczeniu żądania procesowego. [...] Nie może być mowy o tym, że pojęcie "roszczenie" użyte w art. 1 ustawy, występuje w znaczeniu prawno-materialnym, przez które należałoby rozumieć wyłącznie możność domagania się od oznaczonej osoby określonego zachowania się. W konsekwencji nie należy pojęciu "roszczenie" - w kontekście art. 1 ustawy - nadawać ściśle materialno-prawnego znaczenia.

O jednorodzajowości roszczeń dochodzonych w postępowaniu grupowym ostatecznie będzie decydował związek o charakterze faktycznym, występujący pomiędzy zgłoszonymi żądaniami.

Zatem szerokie ujęcie terminu "roszczenia", użytego w art. 1 cytowanej ustawy ulega zawężeniu poprzez spełnienie wymogu tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej.

Z taką samą podstawą faktyczną roszczeń mamy do czynienia w sytuacji wystąpienia wielu podobnych zdarzeń faktycznych (podobieństwo zdarzeń). Sytuacji tej nie można sprowadzać jedynie do oceny, czy okoliczności faktyczne wspólne dla całej grupy przeważają nad okolicznościami indywidualnymi, dotyczącymi poszczególnych członków grupy.

Okoliczności faktyczne uzasadniające dochodzone roszczenia w ramach postępowania grupowego będą mogły wyczerpywać dyspozycje różnych przepisów prawa cywilnego, gdyż w odniesieniu do przesłanek postępowania grupowego nie ma wymogu występowania związku prawnego pomiędzy zgłoszonymi roszczeniami.

Ponadto w sprawach o roszczenia pieniężne postępowanie grupowe może się toczyć, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy zostanie ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Istnieje jednak możliwość ujednolicenia wysokości roszczeń pieniężnych w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby (art. 2 cytowanej ustawy ).Wydaje się, że właśnie możliwość ujednolicenia wysokości roszczeń pieniężnych w podgrupach jest koniecznym rozwiązaniem dla tych sytuacji, gdy podstawy prawne dochodzonych roszczeń przez członków grupy będą różne, co może (ale nie musi) wiązać się jednocześnie z różnicami w wysokości żądanej kwoty.

Na koniec tych rozważań teoretycznych należy podkreślić, że jedynie kumulatywne spełnienie wszystkich przesłanek postępowania grupowego warunkuje możliwość prowadzenia danej sprawy w tym postępowaniu.

Postanowienie  z dnia 2 kwietnia 2015 r., XXV C 148/14

Standard: 44082 (pełna treść orzeczenia)

Pojęcie „roszczenie” – użyte w art. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym – występuje w znaczeniu żądania procesowego (patrz M. Rejdak, Jednorazowe roszczenia w postępowaniu grupowym, komentarz praktyczny ABC nr 124228).

Roszczenie procesowe to oderwane od prawa materialnego twierdzenie powoda o istnieniu jakiegoś uprawnienia, przedłożonego sądowi celem udzielenia mu ochrony prawnej. Twierdzenie powoda skonkretyzowane w pozwie przybiera formę żądania o zasądzenie, o ustalenie i o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego.

Przesłanką decydującą o dopuszczalności postępowania grupowego jest to, aby wszystkie osoby objęte pozwem grupowym wystąpiły z wnioskiem o udzielenie ochrony prawnej w tej samej formie. Członkowie grupy muszą zatem zgłosić to samo żądanie – o zasądzenie świadczenia, o ustalenie istnienia lub nieistnienia określonego prawa lub stosunku prawnego, o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa. Jednorodzajowymi roszczeniami są roszczenia pieniężne, a niepieniężne wtedy, gdy chodzi o jednorodzajowy sposób zachowania się pozwanego, np. zaniechania dokonywania określonej nieuczciwej praktyki rynkowej 

Grupowe konsumenckie roszczenie procesowe obejmuje swoim zakresem twierdzenie o istnieniu sumy indywidualnych interesów konsumentów pozostających ze sobą w określonym związku, które mogą być przedmiotem ochrony sądowej, udzielanej w drodze procesu cywilnego (postępowania grupowego).

Grupowe roszczenie procesowe jest podzielne. Roszczenie to może być dochodzone poprzez wiele roszczeń indywidualnych. Istota roszczenia grupowego sprowadza się do twierdzenia reprezentanta (reprezentującego wiele podmiotów – konsumentów) o istnieniu wielu roszczeń materialnoprawnych połączonych w jedną grupową szkodę w jednym postępowaniu przeciwko jednemu pozwanemu (przedsiębiorcy).

Grupowe roszczenie procesowe (…) zawiera żądanie oraz okoliczności faktyczne przytoczone na uzasadnienie żądania, wskazujące na podstawę prawną. Specyfika żądania polega na tym, że zmierza ono do wydania przez sąd wyroku – co do zasady przesądzającego o zasadności roszczenia procesowego (istnieniu wielu roszczeń materialnoprawnych, bez orzekania o jego wysokości), bądź też do zasądzenia stosownej kwoty na rzecz grupy (stwierdzenia istnienia wielu roszczeń materialnoprawnych, w ustandaryzowanej wysokości).

Postanowienie SO Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 24 stycznia 2013 r., III C 491/12

Standard: 44071 (pełna treść orzeczenia)