Ciężar dowodu zawarcia przez przedsiębiorców porozumienia ograniczającego konkurencję

O rozkładzie ciężaru dowodu decyduje ogólna norma art. 6 k.c. (oraz art. 232 zdanie pierwsze k.p.c.). Zgodnie z wynikającą z tego przepisu zasadą, ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W sprawach z zakresu ochrony konkurencji do organu antymonopolowego (Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów) należy udowodnienie faktu zawarcia przez przedsiębiorców porozumienia ograniczającego konkurencję na rynku właściwym, polegającego na ustalaniu cen. Jeżeli jednak w sądowym postępowaniu antymonopolowym przedsiębiorcy bronią się twierdzeniem podjęcia dozwolonych działań o charakterze zachowań paralelnych, to do nich należy udowodnienie tego twierdzenia.

W podobny sposób ujmuje tę kwestię w swoim orzecznictwie Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. W wyroku z 14 lipca 1972 r., 48/69, w sprawie Imperial Chemical Industries Ltd. przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1972, s. 619, ETS stwierdził, że co prawda formalny ciężar dowodu naruszenia art. 81 ust. 1 TWE spoczywa na Komisji, a samo występowanie działań równoległych nie stanowi jeszcze dowodu na istnienie praktyk równoległych, to jednak zaangażowane przedsiębiorstwa muszą udowodnić, że podobieństwo zachowań wynika z innych okoliczności niż uzgadnianie strategii rynkowej z konkurentami. ETS przyjął, że w przedmiotowej sprawie nie istniało inne wytłumaczenie zachowania producentów barwników niż uzgodniona praktyka (strony porozumienia nie były w stanie w sposób logiczny i spójny wyjaśnić swoich zachowań).

Oznaczało to dopuszczenie przez ETS przerzucenia na przedsiębiorców ciężaru dowodu, jednak tylko w takim zakresie, że istnieje inne logiczne i uzasadnione ekonomicznie (znajdujące potwierdzenie w sytuacji ekonomicznej na rynku właściwym) wyjaśnienie ich zachowań, wskazujących w ocenie organu antymonopolowego na zawarcie porozumienia cenowego.

Podobne stanowisko w kwestii rozkładu ciężaru dowodu zajęły Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i Sąd Pierwszej Instancji w późniejszych wyrokach (por. wyrok SPI z 20 kwietnia 1999 r., T-305/94, T-306/94, T-307/94, T-313/94 - T-316/94, T-318/94, T-325/94, T-328/94, T-329/94, T-335/94, w połączonych sprawach Lim-burgse Vinyl Maatschappij i inni przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1999, s. II - 931; wyrok ETS z 8 lipca 1999 r., C-199/92 P, w sprawie Hüls AG przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1999, s. I - 4287). Z kolei w wyroku z 31 marca 1993 r. w sprawie Woodpulp II (wyrok z 31 marca 1993 r., C-89/85, C-104/85, C-114/85, C-116/85, C-117/85, C-125/85 - C-129/85, w połączonych sprawach A.Ahlström Osakeyhtiö i inni przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1993, s. I-1307).

Wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2006 r., III SK 6/06

Standard: 43781 (pełna treść orzeczenia)