Odpowiedzialność przedsiębiorcy za pracownika i usługodawcę

Wykładni art. 101 ust. 1 TFUE należy dokonywać w taki sposób, że co do zasady przedsiębiorstwo nie może być pociągnięte do odpowiedzialności za udział w uzgodnionej praktyce na podstawie działań niezależnego usługodawcy, świadczącego na jego rzecz usługi, chyba że spełniony zostanie jeden z następujących warunków:

— usługodawca działał w rzeczywistości pod kierownictwem lub pod kontrolą przedsiębiorstwa, któremu postawiono zarzuty, albo

— przedsiębiorstwo to miało wiedzę o antykonkurencyjnych celach realizowanych przez swych konkurentów i usługodawcę i zamierzało własnym zachowaniem przyczynić się do ich realizacji, albo też

— przedsiębiorstwo to mogło racjonalnie przewidzieć antykonkurencyjne działania swych konkurentów i usługodawcy i było gotowe zaakceptować wynikające stąd ryzyko.

W celu stwierdzenia naruszenia prawa konkurencji Unii ewentualne antykonkurencyjne działania pracownika są przypisywane przedsiębiorstwu, którego pracownik ten jest częścią, i za które to działania przedsiębiorstwo to ponosi co do zasady odpowiedzialność.

Usługodawca, w zakresie, w jakim w sposób niezależny świadczy on na danym rynku usługi za wynagrodzeniem, winien być traktowany dla celów stosowania przepisów dotyczących sankcjonowania zachowań antykonkurencyjnych jak przedsiębiorstwo odrębne od tych, na rzecz których świadczy usługi, a odpowiedzialność za działania takiego usługodawcy nie będzie automatycznie przypisywana jednemu z tych przedsiębiorstw.

Relacja pomiędzy przedsiębiorstwem a jego pracownikami nie jest zatem porównywalna do relacji istniejącej pomiędzy tym przedsiębiorstwem a usługodawcą świadczącym usługi na jego rzecz, tak, że uzasadnienie zawarte w pkt 97 wyroku z dnia 7 czerwca 1983 r., Musique Diffusion française i in./Komisja (od 100/80 do 103/80, UE:C:1983:158), i w pkt 25 wyroku z dnia 7 lutego 2013 r., Slovenská sporiteľňa (C‑68/12, UE:C:2013:71), nie znajduje zastosowania do tej sytuacji.

Uściśliwszy powyższe, nie sposób jednak wykluczyć, że w pewnych okolicznościach usługodawca pozornie niezależny działa w rzeczywistości pod dyrekcją lub kontrolą przedsiębiorstwa korzystającego z jego usług. Tak dzieje się przykładowo wówczas, gdy usługodawca dysponuje niewielką lub nie dysponuje żadną niezależnością i swobodą co do sposobu wykonywania uzgodnionej działalności, kiedy jego rzekoma niezależność ukrywa w istocie stosunek pracy (zob. podobnie wyrok z dnia 4 grudnia 2014 r., FNV Kunsten Informatie en Media, C‑413/13, EU:C:2014:2411, pkt 35, 36). Tego rodzaju kierownictwo lub kontrola mogą być skądinąd wywiedzione z faktu istnienia więzów ekonomicznych, organizacyjnych i prawnych łączących danego usługodawcę i usługobiorcę, podobnie jak w relacji pomiędzy spółką dominującą a spółkami zależnymi (zob. podobnie wyrok z dnia 24 czerwca 2015 r., Fresh Del Monte Produce/Komisja i Komisja/Fresh Del Monte Produce,C‑293/13 P i C‑294/13 P, EU:C:2015:416, pkt 75, 76 i przytoczone tam orzecznictwo). W takich okolicznościach przedsiębiorstwo usługobiorca mogłoby być pociągnięte do odpowiedzialności za ewentualne działania usługodawcy.

Przedsiębiorstwu usługobiorcy można w szczególności przypisać udział w spornej praktyce uzgodnionej, jeżeli przedsiębiorstwo to znało antykonkurencyjne cele realizowane przez jego konkurentów i usługodawcę i zamierzało własnym zachowaniem przyczynić się do ich realizacji. O ile warunek ten jest spełniony, gdy przedsiębiorstwo to ma zamiar za pośrednictwem swego usługodawcy ujawnić swym konkurentom chronione informacje handlowe lub gdy sformułowało ono wyraźną lub milczącą zgodę na to, by ten usługodawca podzielił się z nimi jego chronionymi informacjami handlowymi (zob. analogicznie wyroki: z dnia 7 stycznia 2004 r., Aalborg Portland i in./Komisja, C‑204/00 P, C‑205/00 P, C‑211/00 P, C‑213/00 P, C‑217/00 P i C‑219/00 P, EU:C:2004:6, pkt 82–84; a także z dnia 21 stycznia 2016 r., Eturas i in., C‑74/14, EU:C:2016:42, pkt 28), o tyle nie jest on spełniony, gdy ów usługodawca, nie informując o tym przedsiębiorstwa usługobiorcy, wykorzystuje jego chronione informacje handlowe w celu opracowania ofert jego konkurentów.

Wyrok TSUE z dnia 21 lipca 2016 r., C-542/14

Standard: 43752 (pełna treść orzeczenia)