Wolność przedsiębiorcy od samooskarżania

Zwrócenie wniosku przez organ nie może, zdaniem Sądu Najwyższego, skutkować brakiem możliwości wykorzystania dowodów pozyskanych od wnioskującego. Słusznie wskazano też, że na przedsiębiorcy i tak spoczywa obowiązek udzielania informacji na żądanie Prezesa UOKiK. Nie można też bezkrytycznie przyjmować wszystkich zasad i standardów obowiązujących w prawie karnym, na co wskazał też Europejski Trybunał Sprawiedliwości w przywołanym przez Sąd Apelacyjny wyroku z 18 października 1989 r. w sprawie 374/87 Orkem przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich. Dodać należy, że w wyroku tym ETS uznał m.in., że nie istnieje wolność od samooskarżania, ale wskazał też, że nie można zmuszać przedsiębiorcy do dostarczania odpowiedzi na pytania, które mogłyby prowadzić do przyznania się do naruszeń, których udowodnienie leży po stronie organu.

Wyrok w sprawie Orkem przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich ostatecznie doprowadził do przyjęcia reguły Orkem w rozporządzeniu nr 1/2002 – w punkcie 23 motywów, gdzie wskazano, że przedsiębiorcy nie mogą być zmuszeni przez Komisję (organ) do przyznania się do dokonania naruszenia, jednakże w każdym przypadku są oni zobowiązani do udzielania odpowiedzi na pytania odnoszące się do faktów oraz do dostarczania dokumentów, nawet jeżeli informacje te mogą zostać wykorzystane w celu dokonania ustaleń dotyczących występowania naruszeń prawa na niekorzyść tych przedsiębiorców lub też innych przedsiębiorców.

W orzecznictwie ETS/TSUE, jak i w prawie wspólnotowym, wskazywano, że nie można bezkrytycznie przenosić standardów prawa karnego do postępowania antymonopolowego. Odpowiedzialność organizatora porozumienia ograniczającego konkurencję nie jest wszak odpowiedzialnością karną. Inny jest przecież cel prawa karnego i prawa konkurencji.

Wyrok SN z dnia 15 lutego 2019 r., I NSK 11/18

Standard: 43740 (pełna treść orzeczenia)