Przesłanka niezbędności w kwalifikowaniu odmowy zawarcia umowy jako przejawu nadużycia pozycji dominującej

Przesłanka niezbędności i jej znaczenie dla kwalifikacji odmowy zawarcia umowy jako przejawu nadużycia pozycji dominującej jest powszechnie akceptowana w polskim i zagranicznym piśmiennictwie, które według wiedzy Sądu Najwyższego jednolicie postrzega zastosowanie reguł konkurencji do przypadków odmowy zawarcia umowy (innych niż odmowa dostępu do infrastruktury kluczowej) jako zdarzenie o charakterze wyjątkowym.

Wspomniana „wyjątkowość” wymaga wykazania przez organ ochrony konkurencji, że dostęp do towaru (rzeczy lub usługi), ma być rzeczywiście niezbędny (a nie jedynie korzystny, dogodny 

Jeżeli podmiot ubiegający się o zawarcie umowy ma dostępne alternatywne źródła dostaw, to nie dochodzi do ograniczenia konkurencji, gdy korzystając z nich może skutecznie konkurować z dominantem.

Wymóg niezbędności produktu przewija się także w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE/Trybunał), samodzielnie bądź w kontekście przesłanki „eliminacji całej konkurencji”. W sprawie 6/73 i 7/73 Commercial Solvents (EU:C:1974:18) Trybunał stwierdził, że przedsiębiorstwo posiadające pozycję dominującą w zakresie produkcji surowców nie może zaprzestać dostaw do aktualnych klientów, który wytwarzają produkty pochodne z wykorzystaniem tych surowców, tylko dlatego, że zdecydowało się rozpocząć własną produkcję i dąży do wyeliminowania wcześniejszego klienta z rynku.

W sprawie C-311/84 CBEM v. CLT i IPB (EU:C:1985:394) Trybunał przyjął, że do naruszenie zakazu nadużywania pozycji dominującej dochodzi, gdy przedsiębiorstwo posiadające pozycję dominującą na określonym rynku zastrzega dla siebie dodatkową działalność, która może być realizowana przez inne przedsiębiorstwo jako część jego działalności na sąsiednim ale oddzielnym rynku, co umożliwia wyeliminowanie całej konkurencji takiego przedsiębiorstwa.

W sprawie C- 241/91 P i C-242/91 P RTE i ITP (EU:C:1995:98) Trybunał stwierdził, że nadużycie pozycji dominującej polegało na odmowie udzielenie licencji na prawa autorskie do programów, gdyż uniemożliwiło publikowanie przez osoby trzecie tygodniowych, zbiorczych przewodników telewizyjnych, które konkurowałyby z przewodnikami telewizyjnymi publikowanymi przez każdego nadawcę.

W sprawie T-504/93 Tierce Ladbroke (EU:T:1997:84) nie dopatrzono się naruszenia reguł konkurencji, ponieważ odmowa udzielenia licencji na transmisje z wyścigów nie była niezbędna do prowadzenia działalności na rynku przyjmowania zakładów na te wyścigi.

Także w sprawie C-7/97 Oscar Bronner (EU:C:1998:569) TSUE wyjaśnił, że odmowa świadczenia usługi może być kwalifikowana jako nadużycie, gdy na rynku nie ma dostępnych alternatyw, a bez dostępu do towarów lub usług dominanta inne przedsiębiorstwo nie może z nim konkurować na rynku powiązanym z rynkiem pozycji dominującej.

Skoro niezbędność towaru dostarczanego przez dominanta polega na tym, że bez uzyskania dostępu do tego towaru nie jest możliwe prowadzenie działalności gospodarczej na rynku powiązanym z rynkiem pozycji dominującej, to – jak jeszcze raz należy podkreślić – konieczne jest ustalenie, że bez zawarcia umowy kompleksowej przewidującej dostarczanie gazu ziemnego na określony punk wejścia do systemu dystrybucyjnego S.G., powód nie może skutecznie oferować gazu ziemnego odbiorcom końcowym na obszarze sieci dystrybucyjnej S.G.

Wyrok SN z dnia 10 stycznia 2017 r., III SK 61/15

Standard: 43702 (pełna treść orzeczenia)