Działalność w formie systemu konsorcyjnego (art. 10 u.p.n.p.r.)

W ustawie z dnia 20 lipca 2001 o kredycie konsumenckim ustawa nowelizująca wprowadziła zaś zmiany, które spowodowały usunięcie umowy zawieranej w tzw. systemie argentyńskim z katalogu umów o kredyt konsumencki. Uchylony został art. 2 ust. 2 pkt 6 u.k.k., stanowiący, że za umowę o kredyt konsumencki uważa się umowę, na mocy której kredytodawca zobowiązuje się do udzielenia kredytu związanego z obowiązkiem wniesienia przez konsumenta, w jakiejkolwiek formie, środków pieniężnych oprocentowanych poniżej stopy rynkowej lub nieoprocentowanych. W konsekwencji tej zmiany uchylony został również art. 4 ust. 4 u.k.k., nakładający na kredytobiorcę – w wypadku zawarcia umowy, o której mowa w art. 2 ust. 2 pkt 6 u.k.k. – obowiązek podania dodatkowo maksymalnego okresu oczekiwania na kredyt oraz warunków odstąpienia od umowy wniesienia środków pieniężnych. Uchylony został także art. 7 ust. 3-5 u.k.k., określający sposób ustalania utraconych korzyści z tytułu wniesienia środków pieniężnych w wypadku kredytu, o którym mowa w art. 2 ust. 2 pkt 6 u.k.k. Ustawa nowelizująca uchyliła też część II załącznika „Wzór obliczania rocznej stopy oprocentowania dla kredytu, o którym mowa w art. 2 ust. 2 pkt 6 u.k.k.”

Zakres zmian przewidzianych w ustawie nowelizującej oznaczał wprowadzenie – z chwilą wejścia tej ustawy w życie (z dniem 3 sierpnia 2004 r.) – zakazu prowadzenia działalności w systemie konsorcyjnym. 

Zgodnie z art. 2 pkt 10 u.p.n.p.r. przez pojęcie „system konsorcyjny” rozumie się prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na zarządzaniu mieniem gromadzonym w ramach grupy z udziałem konsumentów, utworzonej w celu zakupu produktu na rzecz uczestników grupy. W myśl zaś z art. 10 u.p.n.p.r. prowadzenie działalności w formie systemu konsorcyjnego jest nieuczciwą praktyka rynkową; za nieuczciwą praktykę rynkową zostało uznane również organizowanie grupy z udziałem konsumentów w celu finansowania zakupu w systemie konsorcyjny.

Jednocześnie przytoczona ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. uchyliła art. 17e u.z.n.k. (art. 18 pkt 3 u.p.n.p.r.).

W literaturze podkreśla się, że uchylenie art. 17e u.z.n.k jest konsekwencją przeniesienia przez ustawodawcę określonego w tym przepisie czynu nieuczciwej konkurencji do ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Wspomniane przeniesienie jest rezultatem przyjęcia jednej regulacji prawnej sankcjonującej nieuczciwe praktyki rynkowe w obrocie konsumenckim.

Ze względu na to, że czyn polegający na prowadzeniu działalności w systemie konsorcyjnym stanowi szczególne zagrożenie dla interesów konsumentów, powinien on – zdaniem ustawodawcy znaleźć się – w akcie prawnym, którego głównym celem jest ochrona konsumentów. Pozostawienie tego czynu w ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, regulującej stosunki występujące w relacjach między przedsiębiorcami (B2B), pozbawiałoby konsumenta możliwości indywidualnego dochodzenia ochrony prawnej w razie dokonania czynu polegającego na organizowaniu lub prowadzeniu działalności w formie systemu konsorcyjnego.

Przeniesienie regulacji dotyczącej zakazu prowadzenia działalności w formie konsorcyjnej do innego aktu prawnego miało  charakter techniczny, porządkujący przepisy regulujące ochronę prawną konsumentów i przedsiębiorców. Nie można zatem podzielić odmiennego stanowiska, że z dniem uchylenia art. 17e u.z.n.k. nieważne stały się wszystkie zawarte w systemie konsorcyjnym umowy (bez względu na datę ich zawarcia) ze względu na wprowadzenie bezwzględnego zakazu prowadzenia działalności w systemie konsorcyjnym.

Wyrok SN z dnia 20 maja 2010 r., V CSK 403/09

Standard: 43697 (pełna treść orzeczenia)