Ciężar dowodu prawdziwości oznaczeń i informacji (art. 18a u.z.n.k.)

Art. 18a u.z.n.k. został wprowadzony do systemu prawnego ustawą nowelizującą z 16 marca 2000 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji (Dz.U. Nr 29, poz. 356), dostosowującej prawo polskie do dyrektywy Rady 84/450/EWG z 10 września 1984 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących reklamy wprowadzającej w błąd, w wersji nadanej jej przez art. 1 pkt 8 dyrektywy 97/55/WE.

Ustawodawca postanowił, że ciężar dowodu prawdziwości oznaczeń lub informacji umieszczonych na towarach albo ich opakowaniach lub wypowiedzi zawartej w reklamie spoczywa na osobie, której zarzuca się czyn nieuczciwej konkurencji związany z wprowadzaniem w błąd.

Jeśli nawet dyrektywa, której implementacji służyło uchwalenie art. 18a u.z.n.k., dotyczyła wyłącznie czynów nieuczciwej konkurencji związanych z reklamą, to ustawodawca był władny odnieść stworzone rozwiązanie do szerszego spektrum zachowań będących czynami nieuczciwej konkurencji. Brzmienie art. 18a u.z.n.k. wskazuje na to, że tak właśnie uczynił. Przepis art. 18a u.z.n.k. ma zastosowanie bowiem nie tylko do czynów nieuczciwej konkurencji wymienionych w art. 16 u.z.n.k., ale i w art. 10 ust. 1 i 2 u.z.n.k., gdyż i one są „związane z wprowadzeniem w błąd”.

Z art. 18a u.z.n.k. nie wynika, żeby dochodzący roszczeń przewidzianych w art. 18 ust. 1 u.z.n.k. mógł poprzestać w procesie na stwierdzeniu, iż pozwany popełnił czyn nieuczciwej konkurencji związany z wprowadzeniem w błąd. W art. 18a u.z.n.k. ustawodawca przerzucił na pozwanego wyłącznie ciężar dowodu prawdziwości oznaczeń lub informacji umieszczonych na towarach albo ich opakowaniach, ale nie ciężar wykazania, że nie jest przedsiębiorcą, który by podejmował działania związane z wprowadzaniem w błąd.

Zadaniem powoda, który zarzuca pozwanemu, że ten wprowadza do obrotu towary z oznaczeniami wprowadzającymi klientów w błąd jest zatem wykazanie, że pozwany ma status przedsiębiorcy i prowadzi działalność polegającą na wprowadzaniu towarów do obrotu.

Jeśli powód zarzuci, że towary wprowadzane przez pozwanego do obrotu nie mają prawdziwych oznaczeń, to rozkład ciężaru dowodu ustalony w art. 18a u.z.n.k. wymaga, żeby pozwany wykazał prawdziwość oznaczeń towarów, które wprowadza do obrotu. Konsekwencją niesprostania temu obowiązkowi jest przyjęcie, że pozwany popełnił czyn nieuczciwej konkurencji.

Rozłożenie w pewien sposób ciężaru dowodu nie stoi na przeszkodzie temu, żeby okoliczności, które powinna wykazać jedna ze stron, zostały ustalane na podstawie materiału dowodowego dostarczonego przez jej przeciwnika albo zebranego przez sąd z urzędu. Obowiązywanie takiej zasady oznacza jednak, że jeżeli pewne fakty nie zostały ustalone, gdyż brak na nie dowodów albo dostarczone dowody nie są co do nich rozstrzygające, to konsekwencje prawne niewykazania tych faktów musi ponieść strona, na której spoczywał ciężar ich dowiedzenia.

W sprawach dotyczących czynów nieuczciwej konkurencji polegających na wprowadzaniu w błąd, ze względu na szczególne rozłożenie w art. 18a u.z.n.k. ciężaru dowodu okoliczności doniosłych dla odpowiedzi na pytanie o zasadność roszczeń powoda, to pozwany ma wykazać prawdziwość oznaczeń towarów, które wprowadza do obrotu, a niesprostanie temu obowiązkowi powoduje, iż można mu przypisać popełnienie czynu nieuczciwej konkurencji.

Wyrok SN z dnia 22 lutego 2019 r., IV CSK 139/18

Standard: 43598 (pełna treść orzeczenia)