Rozpoznawanie wniosków o wpis według daty ich wpływu (art. 626[6] k.p.c.)

Kierowanie się przez sąd wieczystoksięgowy kolejnością złożenia wniosków o wpis do księgi wieczystej należy uznać za nakaz ustawowy a nie tylko postulat. Wobec kategorycznego brzmienia art. 626[6] § 1 k.p.c. sąd nie może, w razie stwierdzenia, że złożone wnioski wzajemnie się wykluczają, dowolnie wybierać, który z nich nadaje się do wpisu, a który, w wyniku pozytywnego załatwienia poprzedniego, do księgi wpisany już nie zostanie. Sąd ma obowiązek dokonać wpisu wniosku wcześniejszego. Jeżeli okaże się, że kolejno złożony wniosek nie może już (wobec pozytywnego załatwienia wcześniejszego wniosku) zostać wpisany, stosownie do art. 626[9] k.p.c. sąd oddali wniosek o wpis, jeżeli brak jest podstaw albo istnieją przeszkody do jego dokonania (uchwała SN (7) z 16 grudnia 2009 r., III CZP 80/09).

Zasada rozpoznawania wniosków o wpis według kolejności wpływu ma istotne znaczenie w razie istnienia takiej zależności między wnioskami, że uwzględnienie jednego wyklucza uwzględnienie drugiego. Natomiast w wypadku, gdy kolejność rozpoznania wniosków nie ma znaczenia dla zakresu uprawnień objętych wnioskami, zasada rozpoznawania wniosków w kolejności wpływu traci na znaczeniu.

O pierwszeństwie hipotek nie decyduje chwila ich ustanowienia, ani dokonania wpisów (ich uprawomocnienie się), ale kolejność złożenia wniosków.

W wypadku gdy kolejność rozpoznania wniosków nie ma znaczenia dla zakresu uprawnień objętych wnioskami, zasada rozpoznawania wniosków w kolejności wpływu traci na znaczeniu. Tak jest w szczególności w razie konkurencji wniosków dotyczących wpisu hipoteki.

Postanowienie SN z dnia 5 kwietnia 2023 r., II CSKP 1624/22

Standard: 71576 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Kierowanie się kolejnością złożenia wniosków o wpis do księgi wieczystej jest nakazem ustawowym, a wobec tego decydujące znaczenie ma stan rzeczy istniejący w chwili wpływu wniosku do sądu (zob. też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2012 r., IV CSK 218/11).

W doktrynie zwrócono uwagę na konieczność odróżnienia „stanu rzeczy” rozumianego jako treść wniosku, księgi wieczystej, treść i forma dokumentów tworzących stan będący podstawą wpisu, od „stanu prawnego” wymagającego zbadania pod względem formalnym i materialno-prawnym dokumentów stanowiących podstawę wpisu. Dla wyjaśnienia „stanu prawnego” może być niezbędne również zbadanie dokumentów dołączonych do skargi na czynność referendarza lub apelacji, w granicach wyznaczonych zawartymi w nich zarzutami.

Postanowienie SN z dnia 18 czerwca 2019 r., II CSK 675/18

Standard: 57671 (pełna treść orzeczenia)