Umorzenie na podstawie art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k.

Gdy brak jest wniosku o ściganie co do czynu przestępczego ujętego w kumulatywnej kwalifikacji z czynem zabronionym ściganym z urzędu, to możliwe jest skazanie tylko za to zachowanie przestępcze, które wyczerpuje znamiona przestępstwa ściganego z urzędu. W takim zakresie – częściowym, co do jednego z przepisów ustawy karnej wchodzącego w zbieg z innymi przepisami ustawy (art. 11 § 2 k.k.) – brak wniosku o ściganie jest również kwalifikowany jako bezwzględna przyczyna odwoławcza (art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.) powodująca uchylenie orzeczenia, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. W takim układzie nie jest możliwe umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k., albowiem takie orzeczenie mogłoby zapaść tylko wtedy, gdyby co do całości przestępczego zachowania nie było wniosku o ściganie. Z tego powodu nie mógł zostać uwzględniony wniosek obrońcy skazanego.

Wyrok SN z dnia 24 września 2019 r., V KK 409/18

Standard: 76102 (pełna treść orzeczenia)

W wypadku ustalenia w toku postępowania sądowego dotyczącego przestępstw względnie wnioskowych, że sprawca przestępstwa stał się dla pokrzywdzonego osobą najbliższą, konieczne jest zwrócenie się do pokrzywdzonego o złożenie oświadczenia, czy składa wniosek o ściganie, a w razie braku wniosku, postępowanie należy umorzyć. Zaniechanie tych działań prowadzi do zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k.

Złożenie przez osobę uprawnioną wniosku o ściganie w przypadku przestępstw wnioskowych, stanowi przesłankę, która musi istnieć, aby postępowanie było dopuszczalne, inaczej rzecz ujmując, brak wniosku stanowi przeszkodę procesową.

Wniosek o ściganie warunkuje byt procesu karnego. Brak wniosku powoduje, że postępowanie jest niedopuszczalne i ustawodawca zakazuje jego wszczęcia, jeżeli sytuacja ta występuje i jest znana organowi procesowemu jeszcze w stadium przed wszczęciem postępowania. Jeżeli jednak postępowanie zostało już wszczęte, to konieczne jest jego umorzenie niezwłocznie, gdy brak wniosku, czyli sytuacja powodująca niedopuszczalność postępowania zostanie ujawniona albo, jeżeli zaistnieje w toku procesu. Jeżeli to nie nastąpiło i odbył się proces, w efekcie którego wydano wyrok, to musi on być uchylony, a postępowanie umorzone.

Brak wniosku o ściganie stanowi przeszkodę procesową powodującą w przypadku wydania orzeczenia kończącego postępowanie, że jest ono obarczone jedną z bezwzględnych przyczyn odwoławczych.

W razie wszczęcia postępowania mimo braku wniosku, już w stadium postępowania sądowego wniosek występuje jako warunek kontynuacji postępowania wszczętego z urzędu. W takiej sytuacji postępowanie może być unicestwione, gdy uprawniony podmiot wniosku nie składa, wniosek staje się wtedy faktycznie ”zezwoleniem” tego podmiotu na kontynuowanie postępowania sądowego. Organ procesowy ma obowiązek uzyskania wniosku od momentu ustalenia, że dany czyn jest ścigany na wniosek.

Wyrok SN z dnia 27 sierpnia 2008 r., II KK 56/08

Standard: 42694 (pełna treść orzeczenia)