Prawo do skutecznej egzekucji, szybkość i efektywność postępowania egzekucyjnego

Realizacja prawa do sądu, obejmującego prawo do wiążącego rozstrzygnięcia sądowego, wymaga ukształtowania postępowania egzekucyjnego w sposób zapewniający jego szybkość i efektywność. Wiążący charakter rozstrzygnięcia sądowego doznawałby uszczerbku w sytuacji, w której przymuszenie dłużnika do wykonania obowiązków stwierdzonych w wyroku sądowym wiązałoby się z koniecznością prowadzenia kolejnego długotrwałego i żmudnego postępowania egzekucyjnego. Konieczność zagwarantowania szybkiego i sprawnego przebiegu egzekucji i ochrony w ten sposób praw wierzyciela wzmacnia fakt, że to dłużnik mógłby uniknąć egzekucji ze swojego majątku, gdyby dobrowolnie i we właściwym czasie spełnił świadczenie określone w prawomocnym wyroku sądowym. Co więcej, nic nie stoi na przeszkodzie spełnieniu przez dłużnika zasądzonego od niego świadczenia także w toku postępowania egzekucyjnego i wniesienia przez niego na tej podstawie powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Potrzeba podejmowania przez komornika czynności egzekucyjnych uzależniona jest tym samym od zachowania samego dłużnika. Gwarancje procesowe przewidziane w postępowaniu egzekucyjnym muszą zatem w wyższym stopniu uwzględniać interesy wierzyciela, w tym również do szybkiego uzyskania zasądzonego świadczenia. Wierzyciel nie może bowiem chronić swoich praw w żaden inny sposób niż uruchamiając postępowanie egzekucyjne.

Szybkości i sprawności egzekucji służy powierzenie dokonywania czynności egzekucyjnych komornikowi oraz skoncentrowanie nadzoru judykacyjnego w sądzie rejonowym, przy którym komornik działa. Jednocześnie jednak nie może umykać uwadze, że ich dokonanie wiąże się ze stosowaniem przymusu i niesie ze sobą potencjalne ryzyko naruszenia praw przede wszystkim, choć nie wyłącznie, dłużnika. Gwarancję prawidłowego i rzetelnego prowadzenia egzekucji stanowi na tym etapie postępowania jednak przede wszystkim nadzór judykacyjny sprawowany nad komornikiem przez sąd rejonowy.

Wyrok TK z dnia 12 kwietnia 2012 r., SK 21/11, OTK-A 2012/4/38, Dz.U.2012/424

Standard: 3904 (pełna treść orzeczenia)

Z uzyskaniem wyroku i złożeniem wniosku egzekucyjnego nie można wiązać nabycia bezwzględnego prawa do całkowitej lub choćby częściowej realizacji tytułu wykonawczego. Skuteczność egzekucji zależna jest od wielu innych okoliczności faktycznych i prawnych i dlatego nie sposób konstruować jakiegoś szczególnego "prawa do bycia zaspokojonym". Nie istnieją bowiem ani możliwości, ani podstawy gwarantowania wierzycielom skuteczności egzekucji oraz uzyskania w jej wyniku pewnych kwot (tak: wyrok z 4 kwietnia 2006 r., sygn. K 11/04, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 40).

Postanowienie TK z dnia 9 czerwca 2010 r., SK 32/09, OTK-A 2010/5/55

Standard: 3903 (pełna treść orzeczenia)