Środek odwoławczy oskarżyciela publicznego na korzyść oskarżonego (art. 425 § 4 k.p.k.)

Oskarżyciel publiczny nie musi więc wykazywać istnienia gravamen, co oznacza, że ma on prawo wnieść środek odwoławczy także na korzyść oskarżonego. Normatywne potwierdzenie istnienie takiego prawa w art. 425 § 4 k.p.k. nie jest jedynie superfluum ustawowym.

O ile regulacja zawarta w zdaniu drugim art. 425 § 3 k.p.k. odnosi się do kwestii interesu prawnego, o tyle treść art. 425 § 4 k.p.k. dotyczy kierunku zaskarżenia. Użycie słowa „także” w art. 425 § 4 k.p.k. z jednej strony wskazuje na to, iż oskarżyciel publiczny, niezależnie od funkcji wnoszenia i popierania oskarżenia, może również działać na korzyść oskarżonego, z drugiej zaś prowadzi do wniosku, że uprawnienie to przysługuje wyłącznie oskarżycielowi publicznemu.

Tylko oskarżyciel publiczny, choć działa w imieniu własnym, reprezentuje interes publiczny, zatem realizując funkcję ścigania, powinien dążyć do sprawiedliwego rozstrzygnięcia. Zaskarżenie orzeczenia na korzyść oskarżonego nie jest jednak realizacją funkcji obrony. Obrona ma bowiem na celu uzyskanie jak najkorzystniejszego rozstrzygnięcia, podczas gdy oskarżyciel, skarżąc orzeczenie na korzyść oskarżonego, domaga się orzeczenia sprawiedliwego.

Odmienny punkt widzenia, a więc przyjęcie, że art. 425 § 4 k.p.k. stanowi nieco inaczej ujęte powtórzenie zapisu zawartego w zdaniu drugim art. 425 § 3 k.p.k., pozostawałby w sprzeczności z założe-niem racjonalności ustawodawcy, gdyż czyniłby przepis art. 425 § 4 k.p.k. zbędnym.

W konsekwencji przyjąć należy, że przepis art. 425 § 4 k.p.k. nie tylko potwierdza wynikający ze zdania drugiego art. 425 § 3 k.p.k. brak konieczności wykazywania przez oskarżyciela publicznego istnienia gravamen, co wystarcza do zaskarżenia rozstrzygnięcia także na korzyść oskarżonego, ale wskazuje nadto, że uprawnienie do skarżenia rozstrzygnięcia na korzyść oskarżonego, niejako sprzecznie ze statusem procesowym, przysługuje tylko temu podmiotowi.

Oznacza to, że dokonując ustaleń co do istnienia gravamen, zaskarżone rozstrzygnięcie oceniać należy przez pryzmat praw i interesów wyznaczonych przez procesowy status skarżącego, a w szczególności przez wykonywaną przez niego funkcję, np. ścigania lub obrony 

Postanowienie SN z dnia 23 września 2008 r., I KZP 21/08

Standard: 42239 (pełna treść orzeczenia)