Słowa funkcyjne w przepisach ustawy (przyimki, spójniki oraz partykuły)
Wykładnia językowa
Wyrażenia zawarte w przepisach ustawy niejednokrotnie zawierają słowa niepełnoznaczne, znaczeniowo niesamodzielne, służące do konstrukcji wyrażeń złożonych. W kategoriach językowych najczęściej są to przyimki, spójniki oraz partykuły. Słowa te służą do konstrukcji tekstu i samodzielnie nie wskazują żadnych przedmiotów, ich funkcje są konstrukcyjne i uniwersalne. Słowa takie nazywane są funkcyjnymi (pomocniczymi, synsygramatycznymi lub gramatycznymi).
Bez słów funkcyjnych nie można zbudować zdania, z samych słów funkcyjnych również nie można zbudować zdania. Słowa te określane są jako semantycznie niesamodzielne. Słowami tymi legislator posługuje się przy formułowaniu przepisów prawnych w wielu dziedzinach prawa. Spójniki „i” oraz „lub” mogą być odczytane nie tylko jako spójniki zdaniotwórcze (do zbudowania nazwy złożonej w zdaniu podmiotowo-orzecznikowym), tj. jako funktory koniunkcji, bądź funktory alternatywy zwykłej, ale i jako tzw. spójniki współrzędne (odpowiadające jedynie funktorom koniunkcji oraz alternatywy zwykłej) i użyte są wtedy w znaczeniu enumeracyjnym, tym samym mogą być stosowane zamiennie
Wyrok SN z dnia 2 marca 2015 r., IV KK 382/14
Standard: 41894 (pełna treść orzeczenia)
Spójnik „bądź” jest traktowany w opracowaniach słownikowych języka polskiego jako wyrażający możliwą wymienność części zdań lub zdań równorzędnych. Przytaczany jest jako zamienny, wobec choćby zwrotu „albo”. To oznacza, że oddziela zwroty dotyczące zachowań czy zdarzeń alternatywnych i ma odmienne znaczenie, niż spójnik „lub”.
Racjonalny zaś ustawodawca nie użył w redakcji ww. normy pomiędzy zwrotami „z umową spółki”, „dobrymi obyczajami” spójnika „lub”, czym wyraźnie dał wyraz odmienności sytuacji zaprezentowanych w ww. normie. Gdyby ustawodawca zmierzał do nadania zwrotom poprzedzającym użycie spójnika „i” takiego samego wzajemnego odniesienia, jakie zostało nadane zwrotom następującym po spójniku „i”, to użyłby – pamiętając o racjonalności ustawodawcy, który nie zamieszcza zbędnych treści w akcie normatywnym - pomiędzy nimi spójnika „lub”, o odmiennym znaczeniu od spójnika „bądź”.
Wyrok SA w Szczecinie z dnia 14 sierpnia 2013 r., I ACa 358/13
Standard: 49873 (pełna treść orzeczenia)