Naprawienie szkody przez pasera i nawiązka

Zgodnie z art. 46 § 1 k.k., orzekając o środku kompensacyjnym, stosuje się przepisy prawa cywilnego, te zaś stanowią w szczególności, że „za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody” (art. 422 k.c.).

Paser, jako osoba, która skorzystała z wyrządzonej innej osobie szkody, jest odpowiedzialny za szkodę w zakresie, w jakim jego zachowanie przyczyniło się do utrwalenia uszczerbku poniesionego przez osobę bezpośrednio pokrzywdzoną, pod tym wszakże warunkiem, że świadomie skorzystał z wyrządzonej szkody. Ten warunek spełnia wyłącznie paser popełniający czyn zabroniony opisany w art. 291 k.k. (paserstwo umyślne).

W razie skazania za paserstwo nieumyślne z art. 292 k.k. nie jest możliwe orzeczenie środka kompensacyjnego z art. 46 § 1 k.k.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 25 października 2019 r., II AKa 323/19

Standard: 46130 (pełna treść orzeczenia)

W jednym ze swych orzeczeń Sąd Apelacyjny w Katowicach stwierdził, iż nawiązek określonych w art. 46 § 2 k.k. nie można orzec od pasera na rzecz osób, którym skradziono samochody, albowiem w przypadku przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. nie są one pokrzywdzonymi w rozumieniu art. 49 § 1 k.p.k. (wyrok SA w Katowicach z 28 kwietnia 2011 r., II AKa 87/11).

Wydaje się, że stanowisko to, jako nazbyt kategoryczne wymaga zweryfikowania. Nie w każdej bowiem sytuacji faktycznej należy uznać za niedopuszczalne przyjęcie braku bezpośredniości pomiędzy działaniami pasera a naruszeniem dobra pokrzywdzonego.

„Bezpośredniość”, w rozumieniu art. 49 §1 k.p.k., będzie zachodziła, gdy sprawca paserstwa umyślnego pomoże przenieść własność, a więc skutecznie zbyć mienie pochodzące np. z kradzieży czy z rozboju. Działania pasera, który bądź to uczestniczy w obrocie rzeczą, bądź ją przed właścicielem ukrywa, uniemożliwiają właścicielowi całkowicie realizację jego prawa własności w formie korzystania z rzeczy i w znacznej mierze ograniczają możliwość realizacji prawa poprzez rozporządzanie rzeczą, a skoro tak, to działania te bezpośrednio naruszają prawo własności, będące przedmiotem ochrony art. 291 § 1 k.k.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 26 listopada 2015 r., II AKa 456/15

Standard: 14659 (pełna treść orzeczenia)