Przyjęcie korzyści za zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa (art. 228 § 3 k.k.)

Znamieniem kształtującym kwalifikowany typ przestępstwa z art. 228 § 3 k.k. – w stosunku do art. 228 § 1 k.k. – jest przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej lub ich obietnicy „za zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa”. 

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 grudnia 2011 r., V KK 140/11 – „Naruszenie przepisów prawa”, o jakim mowa w art. 229 § 3 k.k., to naruszenie każdego aktu normatywnego obowiązującego powszechnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które oznacza niewykonanie nakazu lub przekroczenie zakazu, obowiązujących osobę pełniącą funkcję publiczną jako adresata tych norm”. Jakkolwiek to stanowisko Sądu Najwyższego zostało wyrażone na gruncie art. 229 § 3 k.k., jest w pełni adekwatne także do sytuacji określonej w art. 228 § 3 k.k.

Dla wyczerpania znamion przestępstwa łapownictwa biernego w typie kwalifikowanym z art. 228 § 3 k.k. nie jest konieczne, aby do zachowania stanowiącego naruszenie prawa w ogóle doszło (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 3 października 2007 r., II AKa 200/07).

Związek, o którym mowa w art. 228 § 3 k.k., rozumiany powinien być nie tylko jako związek pomiędzy konkretną czynnością służbową, a przyjęciem korzyści majątkowej (jej obietnicy), tylko szerzej, jako związek pomiędzy pełnieniem funkcji publicznej, czyli faktycznym posiadaniem możliwości podjęcia konkretnych czynności służbowych.

Samodzielność decyzyjna przyjmującego korzyść majątkową nie jest warunkiem odpowiedzialności za przestępstwa określone w przepisach art. 228 § 1 k.k. Znaczenie, jakie powszechnie w języku polskim nadaje się pojęciu „związku”, który należy rozumieć jako stosunek pomiędzy rzeczami, zjawiskami, czy zachowaniami połączonymi ze sobą w jakiś sposób, nie pozwala ograniczać stosowania przepisów art. 228 § 1 i 3 k.k. tylko do tych sytuacji, w których udzielana korzyść majątkowa miała wpływ na skutek czynności podejmowanych przez pełniącego funkcję publiczną (tak SN w wyroku z dnia 31 marca 2015 r., II KK 331/14).

W przypadku prokuratora znamiona przepisu art. 228 § 3 k.k. wypełnia również ujawnienie niepowołanemu do tego podmiotowi informacji, o których prokurator powziął wiadomość poza jawną rozprawą sądową, a które otrzymał ze względu na swoje stanowisko prokuratora. 

Udzielenie korzyści majątkowej nie musi mieć związku z konkretną czynnością należącą do kompetencji danego prokuratora w ramach prowadzonego lub nadzorowanego postępowania przygotowawczego, ale może mieć związek z całokształtem urzędowania, z zespołem czynności należących do sprawowanej przez daną osobę funkcji publicznej, a więc także z posiadaniem określonego zakresu uprawnień i obowiązków. 

Postanowienie SN z dnia 5 czerwca 2017 r., IV KK 4/17

Standard: 41137 (pełna treść orzeczenia)

Naruszenie przepisów prawa”, o jakim mowa w art. 229 § 3 k.k., to naruszenie każdego aktu normatywnego obowiązującego powszechnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które oznacza niewykonanie nakazu lub przekroczenie zakazu, obowiązujących osobę pełniącą funkcję publiczną jako adresata tych norm.

Naruszenie przepisów prawa w rozumieniu art. 229 § 3 k.k. nie obejmuje natomiast tych zachowań osób pełniących funkcje publiczne, które są uzależnione od ich oceny danej sytuacji faktycznej.

Przypisanie odpowiedzialności karnej za przestępstwo określone w art. 229 § 3 k.k., wymaga wskazania normy prawnej nakazującej osobie pełniącej funkcję publiczną określone zachowanie, a także ustalenia, że udzielenie korzyści majątkowej lub osobistej (bądź obietnica jej udzielenia) wiązało się z naruszeniem tej normy.

Wyrok SN z dnia 16 grudnia 2011 r., V KK 140/11

Standard: 41138 (pełna treść orzeczenia)