Wznowienie spraw prawomocnie zakończonych, które dotyczą przedmiotu procesu (odpowiedzialności karnej sprawcy)

Procesowe weryfikowanie istnienia podstaw wznowienia postępowania z urzędu aktualizuje się dopiero wówczas, gdy zostanie stwierdzone, iż postępowanie poprzedzające wydanie orzeczenia w ogóle podlega wznowieniu, a więc stanowi "postępowanie sądowe zakończone prawomocnym orzeczeniem" w rozumieniu art. 540 § 1 k.p.k. Takim postępowaniem jest wyłącznie tego typu postępowanie, które z jednej strony jest postępowaniem w przedmiocie procesu czy też postępowaniem w „głównym” nurcie procesowym, a więc postępowaniem dotyczącym odpowiedzialności karnej określonej osoby, w tym także w przedmiocie dopuszczalności procedowania w tej materii (choć trzeba podkreślić, że do tej kategorii zalicza się w judykaturze najwyższego organu władzy sądowniczej także inne rodzaje postępowań „głównych”, czy cechujących się znacznym stopniem przedmiotowej autonomii wobec postępowania głównego w przedmiocie odpowiedzialności karnej, wykazujących jednakże istotne pokrewieństwo procesowe wobec postępowania w przedmiocie odpowiedzialności karnej, jak to: postępowanie prowadzone na podstawie ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, i to zarówno postępowanie o stwierdzenie nieważności orzeczenia, jak również postępowanie o przyznanie odszkodowania i zadośćuczynienia; postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności Skarbu Państwa za niesłuszne skazanie lub pozbawienie wolności przez zatrzymanie czy tymczasowe aresztowanie, jak również postępowanie lustracyjne prowadzone w oparciu o ustawę z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi, zob. np. postanowienie SN z dnia 3 września 2015 r., V KO 43/15). Z drugiej strony wskazuje się na to, że wznowieniu podlega wyłącznie takie postępowanie, które charakteryzuje się przymiotem definitywnego zamknięcia (rozpoznania) danej kwestii i przez to mające cechę procesowej trwałości.

Postanowienie SN z dnia 13 czerwca 2024 r., II KO 36/24

Standard: 83150 (pełna treść orzeczenia)

Orzeczenie o oddaleniu kasacji nie jest prawomocnym orzeczeniem kończącym postępowanie sądowe w rozumieniu art. 540 § 1 k.p.k. 

Skoro postanowienie Sądu Najwyższego o oddaleniu kasacji nie jest prawomocnym orzeczeniem kończącym postępowanie sądowe w rozumieniu art. 540 § 1 k.p.k., to nie wchodzi w grę możliwość wznowienia z urzędu w trybie art. 542 § 3 k.p.k. wobec ujawnienia się jednego z uchybień wymienionych w art. 439 § 1 k.p.k. postępowania kasacyjnego zakończonego wydaniem wskazanego postanowienia. Ujawnienie uchybienia z kręgu art. 439 § 1 k.p.k. w postępowaniu kasacyjnym w związku z oddaleniem kasacji nie rzutuje w żadnym razie na konieczność wznowienia postępowania sądowego zakończonego prawomocnym orzeczeniem, a więc prawomocnie rozstrzygającego o odpowiedzialności karnej oskarżonego.

Postanowienie SN z dnia 23 marca 2023 r., I KZP 17/22

Standard: 71393 (pełna treść orzeczenia)